فواید و ضررهای ثبت قرارداد اجاره در سامانه خودنویس ؛ دردسری جدید برای مستأجران

راه‌اندازی هر سامانه‌ای در ایران دردسر خودش را دارد. سامانه خودنویس هم آتش زیر خاکستری است که برای مستأجران قد علم کرده است. در این مطلب قصد داریم از فواید و ضررهای ثبت قرارداد اجاره در سامانه خودنویس بگوییم. در ادامه این جستار با تکراتو همراه باشید.

حتماً اطلاع دارید که از اول سال 1403 تمام قراردادهای ملک به جای سامانه ایران املاک در سامانه خودنویس انجام می‌شود. این سامانه در بهمن سال 1402 معرفی و به صورت آزمایشی شروع به کار کرد تا نقاط ضعف و قوتش پیدا شود. این سامانه از طرفی موجب خوشحالی مردم و به ویژه مستأجران شد و از طرفی حالا که روی کار آمده است، مالکین را در گردباد مالیات محاصره کرده است.

در حالت کلی برای قولنامه اجاره مسکن یا واحد تجاری و غیره 3 نوع قرارداد وجود دارد. اولی قرارداد دستی است؛ که مستأجر و مالک به صورت توافقی و بدون مراجعه به بنگاه های املاک نوشته و امضاء می‌کنند. در این نوع قراردد ممکن است افرادی به عنوان شاهد نیز حضور داشته باشیند. دومین قرارداد در بنگاه‌های املاک و توسط متصدی بنگاه تنظیم می‌شود؛ بدین صورت که مالک و مستأجر یا نماینده هردو طرف باید مفاد قرارداد را به بنگاه گفته و متصدی املاک تمامی موارد را در بخش‌های مربوطه ثبت و سپس قرارداد توسط هردو طرف و شاهدین امضا می‌شود.

اما در قرارداد سوم، قرارداد به صورت الکترونیکی ثبت و یک کد رهگیری به مستأجر و مالک تحویل می‌شود. این نوع قرارداد را به اصطلاح اجاره نامه کد رهگیری دار می‌نامند.

از آنجایی که برای تمامی امور کشور که مستأجر بخواهد انجام دهد، از جمله وام ودیعه مسکن، گرفتن سهمیه دارو از سازمان غذا و دارو و غیره، باید قرارداد ملک کد رهگیری داشته باشد، ما روش سوم را حتماً توصیه می‌کنیم. برای درخواست اجاره نامه دارای کد رهگیری حتماً باید به سامانه خودنویس مراجعه کرد. اما ابتدا باید به فواید و ضررهای ثبت قرارداد اجاره در سامانه خودنویس توجه داشته باشید که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

گرفتن کد رهگیری اجاره ملک برای مستأجر و برای گرفتن وام ودیعه مسکن ضروری است. از این رو مستأجران باید به همراه مالک به این سامانه مراجعه کرده و هرکدام بخش مربوط به اطلاعات خود را ثبت کنند. 4 روز پیش مطلبی تحت عنوان «چگونه می توانیم در سامانه خودنویس قولنامه اجاره بنویسیم؟» منتشر کردیم که می‌توانید به راحتی و با استفاده از آموزش‌های موجود در این مطلب قرارداد اجاره را ثبت کنید.

نکته مهم اما اینجاست که مالکین برای فرار مالیاتی با مستأجران همکاری نمی‌کنند و حاضر نیستند که در سامانه خودنویس ثبت قرارداد کنند. از این رو گفته می‌شود که مهمترین سد راه دریافت وام اجاره مسکن برای مستأجرین، عدم همکاری مالک ملک است. پس می‌توان گفت که سامانه خودنویس بیشتر برای دریافت مالیات راه‌اندازی شده تا ثبت ساده و راحت قولنامه اجاره ان هم بدون هزینه.

بیشتر بخوانید: نحوه دریافت وام ودیعه مسکن در سال 1403 ؛ [+مبلغ و نحوه محاسبه اقساط]

از فواید و ضررهای ثبت قرارداد اجاره در سامانه خودنویس اطلاع دارید؟

سامانه خودنویس، کار مستأجرین و مالکین را بسیار راحت کرد، زیرا برای ثبت قرارداد اجاره ملک دیگر نیازی نیست به بنگاه‌های املاک مراجعه کرد. این نکته از چند جهت حائزاهمیت است؛ نخست آنکه در وقت و زمان صرفه‌جویی می‌شود، دوم نیازی نیست مبلغی برای ثبت قرارداد بپردازید، سوم اجاره نامه با کدرهگیری دارای استعلام ثبت می‌شود، چهارم اجاره‌نامه کاملاً قانونی است و نمی‌توان در مفاد آن دست برد و غیره. تمامی این موارد جزء فواید ثبت قالنامه اجاره در سامانه خودنویس است.

اما تمامی موارد بالا با فقط یک مورد به راحتی نابود می‌شود. خبر رسیده است که مالکین به دلیل امکان پرداخت مالیات، حاضر به ثبت قولنامه در سامانه خودنویس نمی‌شوند و به اصطلاح می‌خواهند از مالیات فرار کنند.

حتماً مطلع هستید که دولت سال 1403 را بر دریافت مالیات بسته و به نوعی می‌خواهد هزینه‌های خود را از دریافت مالیات جبران کند. از این رو تقریباً برای هزچیزی مالیات دریافت خواهد کرد. از مالیات خودروهای لوکس گرفته تا مالیات دستگاه‌های کارت‌خوان، مالیات از اینفلوئنسرها، افزایش مالیات بر ارزش افزوده و غیره. پس بیهوده نیست که مالکین املاک برای ثبت قرارداد اجاره ملک خود به سامانه خودنویس مراحعه نمی‌کنند؛ زیرا این سامانه راهی شده برای اینکه دولت بتواند از مالکین، مالیات دریافت کنند.

اما لازم است بگوییم که الزام داشتن اجاره نامه کد رهگیری فقط برای رهن و اجاره مسکن و یا مغازه نیست. ثبت‌نام در مدارس، نقل و انتقال خودرو، دریافت اینترنت ADSL و غیره نیز مواردی هستند که باید متقاضی دارای کد رهگیری اجاره ملک باشد. از این رو این افراد نیز دچار مشکل شده‌اند.

سامانه خودنویس یک سامانه دولتی است و احراز هویت فرد متقاضی از طریق درگاه ملی خدمات دولت هوشمند انجام می‌شود. پس این خدمت به صورت کاملاً رایگان انجام می‌شود و شاید مهمترین نکته مثبت آن همین عدم پرداخت کمیسیون به بنگاه‌های املاک باشد.

هفت‌خوان دریافت وام ودیعه مسکن

برخی مستاجران درباره الزامی شدن استفاده از این سامانه می‌گویند: «شاید به ظاهر هدف دولت کم شدن کمیسیونی بود که به ما مستاجران تحمیل می‌شد، اما اگر ملک را هم خودمان پیدا کنیم، بنگاهی‌ها به دریافت حق‌التحریر راضی نیستند و برای ثبت قرارداد کمیسیون بیشتر می‌خواهند. البته حالا مشکل ما، بنگاهی‌ها نیستند. مشکل ما صاحبخانه‌هایی هستند که برای دادن کد رهگیری موافقت نمی‌کنند.»

هرساله با افزایش میزان رهن و اجاره ملک توسط صاحبان املاک، مستأجران می‌کوشند که برای دریافت وام ودیعه مسکن اقدمات لازم را انچام دهند. اما مشکل که یکی دوتا نیست؛ این افراد می‌گویند که راضی کردن صاحب‌خانه کار دشوارتری است و اکثراً هم راضی نمی‌شوند که قرارداد را در سامانه خودنویس ثبت نماییم.

به گفته مستأجران: «قبل از خودنویس خود بنگاهی‌ها از طریق سامانه‌ای که در اختیارشان بود کد رهگیری می‌دادند. اما از جایی که سامانه آنها را بستند و نمی‌توانند کد رهگیری بدهند، خودمان باید به کافی‌نت‌ها برویم و صاحب‌خانه‌ها تصور می‌کنند چون باید از درگاه پنجره ملی خدمات دولت وارد شوند، احراز هویت کرده و دقیق ثبت دارایی کنند، دیگر بیشتر در زیر ذره‌بین دولت قرار دارند و ترسشان از مالیات‌دهی، باعث شده حق ما را ضایع کنند.صاحب‌خانه‌‌ها نمی‌خواهند مالیات بر اجاره بدهند.»

هدف دولت فقط دریافت مالیات است

دولت می‌گوید که بنگاه‌های املاک عامل اصلی گرانی مسکن هستند و به همین دلیل سامانه خودنویس را راه‌ندازی کرده‌ایم. البته این صحبتی‌ است که بنگاهی‌ها نقل کرده‌اند و اگرچه می‌تواند نقش مؤثری در افزایش قیمت مسکن داشته باشند، اما دلیل اصلی گرانی نمی‌توانند باشند. املاکی‌ها معتقداند که دولت فقط به جهت دریافت مالیات این سامانه را راه‌اندازی کرده؛ زیرا احراز هویت مستأجر و مالک از درگاه پنجره ملی خدمات دولت احراز می‌شود که تمامی سوابق مالکیتی، اموال، میزان درآمد و غیره و غیره در آن ثبت شده است و به اصطلاح ریز و درشت افراد را در کف دستش دارد.

البته مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی معتقد است سامانه خودنویس به مفهوم بی‌معنا شدن کار مشاوران املاک نیست اما به حذف واسطه‌ها کمک می‌کند و در کنترل بازار مسکن هم مؤثر است. موضوعی که در زمان کوتاهی که این طرح سپری کرده است قابل تایید نیست و به نظر می‌رسد مشکل نبود توافق بین مالکان در زمینه همراهی با مستاجران در زمینه کد رهگیری باید به شکل جدی‌تری دنبال شود.

بیشتر بخوانید:

شما مخاطبین عزیر تکراتو درخصوص مشکلات پیش آمده مستأجران و بنگاه‌های املاک در اجباری شدن استفاده از سامانه خودنویس چه نظری دارید؟ آیا شما هم درگیر این فرازو نشیب‌ها شده‌اید؟ لطفاً نظرات و تجربیات خود را در بخش کامنت‌ها با تکراتو به اشتراک بگذارید.