اقیانوس زیرزمینی مریخ جدیدترین مشاهده دانشمندان ناسا از امکان حیات در سیاره سرخ

ژئوفیزیک‌دان‌ها یک اقیانوس عظیم و پنهان را در زیر سطح مریخ کشف کرده‌اند و می‌گویند که ممکن است حیات را در خود جای دهد. از اقیانوس زیرزمینی مریخ چه می‌دانیم؟

این مخزن زیرزمینی عظیم، که با استفاده از داده‌های لرزه‌ای گرفته شده توسط فرودگر InSight ناسا کشف شده، حاوی مقدار کافی مایع برای پوشاندن کل سیاره به عمق یک مایل با آب است. با این حال، این مخزن بسیار عمیق است و با هیچ روش شناخته شده‌ای قابل دسترسی نیست.

اقیانوس زیرزمینی مریخ زیر لایه‌ای از صخره شکسته، در عمق 11.5 تا 20 کیلومتری زیر پوسته بیرونی سیاره سرخ محبوس است. به طوری‌که دسترسی به آن نیازمند تجهیزات و دانش حفاری است که بشر هنوز به آن دست پیدا نکرده است. اما اگر روزی انسان‌ها به آن دسترسی پیدا کنند، کاشفان این اقیانوس می‌گویند که مکانی امیدوارکننده برای جستجوی حیات است. محققان یافته‌های خود را در تاریخ ۱۲ آگوست در مجله مجمع ملی علوم (PNAS) منتشر کردند.

مایکل مانگا، همکار تحقیق و استاد علوم زمین و سیاره‌ای در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، در بیانیه‌ای گفت: «آب برای حیات همان‌طور که ما می‌شناسیم ضروری است. من دلیلی نمی‌بینم که [مخزن زیرزمینی] محیطی قابل سکونت نباشد. این مطلب قطعاً در مورد زمین صادق است. معادن عمیق، حیات را در خود جای داده‌اند. اعماق اقیانوس‌ها نیز حیات را میزبانی می‌کنند.»

مانگا افزود:

ما هیچ مدرکی برای وجود حیات در مریخ پیدا نکرده‌ایم، اما حداقل موفق به شناسایی مکانی شده‌ایم که از نظر اصولی، باید بتواند زندگی را حفظ کند.

رودخانه‌های خشک شده، دلتاها و بسترهای دریاچه‌ها روی سطح مریخ به چشم می‌خورند. این‌ها شواهد فراوانی به دانشمندان می‌دهند که آب زمانی بر روی سطح این سیاره بایر به وفور وجود داشته است. با این حال، تقریباً 3.5 میلیارد سال پیش، تغییر ناگهانی در آب و هوای مریخ آب را از سطح آن ربود.

علت خشکسالی سریع مریخ نامشخص است. اگرچه دانشمندان می‌گویند که این خسکسالی ممکن است به دلیل از دست دادن ناگهانی میدان مغناطیسی سیاره، برخورد یک سیارک، یا موجودات زنده میکروبی که منجر به تغییر اقلیم مریخ شده‌اند رخ داده باشد. سوال مهمی که به وجود آمده این است که این آب‌ها کجا رفتند؟

برای بررسی داخل سیاره به دنبال جوابی برای این سوال، محققان این مطالعه جدید، از داده‌های جمع‌آوری شده توسط فرودگر InSight ناسا استفاده کردند. یک آزمایشگاه سیسمولوژی رباتیک از سال 2018 تا 2022 کارکرد داخلی سیاره سرخ را مطالعه کرد. حسگرهای InSight به آن امکان ضبط زلزله‌هایی با بزرگی تا 5 ریشتر را دادند که در پی برخوردهای شهاب‌سنگی و تغییرات ناشی از فعالیت‌های آتشفشانی در سیاره پژواک انداختند.

دانشمندان با وارد کردن این داده‌ها به یک مدل ریاضی مشابه آنچه برای یافتن آب‌های زیرزمینی و مخازن نفتی در زمین استفاده می‌شود، موفق به نقشه‌برداری از داخل مریخ شدند. تا به گفته‌ی مانگا «ضخامت پوسته، عمق هسته، ترکیب هسته، و حتی کمی درباره دمای درون گوشته» را مشخص کنند.

تحقیقات در لایه‌های عمیق‌تر پوسته نشان داد که این لایه‌ها احتمالاً از یک موزاییک از سنگ‌های آذرین شکسته تشکیل شده‌اند که حاوی مقدار زیادی آب است. به اندازه‌ای که می‌تواند اقیانوس زیرزمینی مریخ را ایجاد کند. این نشانه‌ای است که آب در میلیاردها سال پیش به فضا فرار نکرده، بلکه به درون پوسته سیاره چکیده است.

در حال حاضر، دستیابی به اقیانوس زیرزمینی مخفی مریخ فراتر از توانایی‌های فنی بشریت است. عمیق‌ترین چاهی که تا به حال بر روی زمین حفر شده، چاه فوق‌عمیق کولا است که تنها 12.231 کیلومتر در سطح سیاره ما حفر شده است. اما این تنها مکانی نیست که دانشمندان در جستجوی حیات در مریخ هستند.

در واقع، نمونه‌هایی از گرد و غبار مریخ و حتی شواهدی از حیات باستانی ممکن است توسط مریخ‌نورد پرسویرنس جمع‌آوری شده باشد. کاوشگری که از سال 2021 در حال بررسی سطح دهانه «جزرو» (Jezero) برای جمع‌آوری نمونه‌های زمین‌شناسی است.

ناسا در ابتدا برنامه‌ریزی کرده بود که ماموریت بازیابی نمونه‌ها را در سال 2026 کلید بزند. اما این تاریخ به دلیل نگرانی‌های بودجه‌ای تا سال ۲۰۴۰ به تعویق افتاده است. این سازمان در حال حاضر درخواست‌هایی از شرکت‌های خصوصی برای تسریع در زمان‌بندی ماموریت جمع‌آوری ارائه کرده است.