فیلم ترسناک چیست و به چه فیلمی هالووینی می‌گویند؟

هالووین یکی از عجیب ترین تعطیلات جامعه جهانی به خصوص مردم غربی این سیاره است. جشن گرفتن چیز‌های وحشتناک و دیدن فیلم ترسناک به قصد ایجاد وحشت، در نگاه اول امری غیر منطقی به نظر می‌رسد. اما بیایید مدلی دیگر به این هنجار فرهنگی غربی نگاه کنیم؛ شاید بهترین راه برای توصیف جذابیت هالووین چیزی شبیه نشستن در داخل خانه در حالی که بیرون باران می‌بارد باشد. باران به ما یادآوری می‌کند که در خانه ای گرم و امن هستیم، اما شما هرگز نمی‌خواهید بیرون بنشینید و خیس شوید.

هالووین هرچند یک فرهنگ و یا هنجار شرقی نیست، اما هیجان و آدرنالین خاصی به ما می‌دهد، ولی گاهی دانستن این که هالووین از اساس پایه وحشت و ایجاد ترس ندارد، باعث راحتی ما می‌شود. البته این در حالی است که ما از چشم انداز هیولاها و شیاطین سینمایی لذت می‌بریم، پس باید توجه داشت که هالووین دارای روحیه شادی آور است. یکی از رنگارنگ ترین تعطیلات پاییزی که در واقع به سنت سلت‌های ایرلندی و اسکاتلندی برمی‌گردد، هالووین است که تقریبا نماد اصلی پاییز در ایالات‌متحده آمریکا و کشورهای اروپایی است. در این ایام کدو تنبل‌های نارنجی روشن، شمع‌های مومی و فانوس‌های کلاسیک خیابان‌ها و رستوران‌های شهر‌های مختلف را در همه جا تزئین می‌کنند، و مهمانی‌های هالووینی از اواخر اکتبر تا اواسط نوامبر نیز به شدت خودنمایی می‌کند.

اما راز محبوبیت این تعطیلات فضای خاص و جادویی آن است که در پس زمینه مناظر مجلل پاییزی اجرا می‌شود. شب‌های دنج هالووین پر از رایحه‌های کلوچه، کدو تنبل و سیب کارامل به‌طور ایده‌آل با فیلم‌های مضمونی این فضا تکمیل می‌شوند که ارزش تماشا همراه با تمام خانواده را دارند. از نظر سینمایی، بسیاری در فصل ترسناک به سراغ فیلم های ترسناک می‌روند. اما در این بخش بحث در مورد اینکه آیا هالووین به معنای تماشای فیلم‌های ترسناک است یا خیر، و تفاوت بین یک فیلم ترسناک خوب و یک فیلم خوب برای تماشای هالووین چیست، نکته اساسی بحث است. پاسخ ممکن است پیچیده تر از آن چیزی باشد که فکر می‌کنید.

فیلم ترسناک چیست؟

تفاوت بین یک فیلم ترسناک و یک فیلم ویژه هالووین به چند عامل خلاصه می‌شود. قبل از اینکه تفاوت بین آنها را زیر سوال ببریم، ابتدا باید یک سوال مهمتر بپرسیم – فیلم ترسناک چیست؟ بسیاری از فیلم‌ها حاوی صحنه‌های ترسناک یا لحظه‌های وحشت‌آور هستند، اما این لزوماً آن را ترسناک نمی‌کند.

برای مثال صحنه توهم نوزاد در Trainspotting ساخته دنی بویل کاملاً آسیب زا است، اما هیچ کس آن فیلم را ترسناک نمی‌داند. مشابه این که فیلم‌های مارول فقط به این دلیل که مرد مورچه‌ای (پل راد) در یک صحنه مبارزه چند جوک به روانه مخاطب می‌کند، آن اثر در ژانر کمدی ثبت نمی‌شوند. فیلم‌های ترسناک همیشه با برنامه‌ای بیشتر از ترساندن بیننده ساخته شده‌اند. هدف این ژانر آن است که مخاطبان را عمیقاً ناآرام رها کنیم و آنها را مجبور کنیم که با ترسناک ترین جنبه‌های طبیعت خودشان به عنوان انسان روبرو شوند.

کشف و باور ایمان چیزی است که تقریباً هر فردی در مقطعی از زندگی خود با آن دست و پنجه نرم می‌کند. آیا زندگی پس از مرگ وجود دارد؟! آیا خدا واقعی است و اگر هست از ما محافظت می‌کند؟ اینها سوالاتی هستند که همه از پرسیدن آنها می‌ترسند، مخصوص اگر ایمان نباشد. بنابراین فیلمی مانند جن گیر این ترس را در ذهن ما به ارمغان می‌آورد.

از سوی دیگر تولد شاید ناب ترین جنبه انسانیت به عنوان یک گونه باشد، چرا که به همه مردم امید می‌دهد. اما همین تولید می‌تواند در یک اثر سینمایی شوم نمایش داده شود. منظور من این است که فیلم Alien چرخه طبیعت را خراب می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه حتی ناب ترین تصورات ما را می‌توان به اعمال خشونت آمیز و وحشتناک تبدیل کرد. به طور مشابه، The Shining تنهایی و انزوا، یکی از بزرگترین عوامل مضر برای سلامت روان ما را بررسی می‌کند.

بنابراین، تصور اینکه کسی بخواهد یک یک جشن باستانی پاییزی را با تماشای جک نیکلسون که به آرامی دیوانه می‌شود و خانواده‌اش را با تبر تعقیب می‌کند جشن بگیرد، کمی دور از انتظار است. در واقع پس از مواجه شدن با چنین موقعیتی این سوال پیش می‌آید که اگر فیلم‌های ترسناک لزوماً برای هالووین مناسب نیستند، پس جایگزین مناسب چیست؟!

آیا یک فیلم اسلشر برای هالووین مناسب است؟

در نگاه کلی تماشای آثار اسلشر اغلب برای هالووین آثار مناسب‌تری در نظر گرفته می‌شوند. در حالی که آنها نیز هنوز یک فیلم ترسناک در نظر گرفته می‌شوند، که البته معمولاً لحن سبک تری دارند، با جوک‌های بیشتر و شخصیت‌های مرتبط‌‌تر با جهان کنونی.

اگرچه اسلشرها در بیشتر موارد کمتر ترسناک هستند، اما اغلب با تهدیدات واقع بینانه تری سروکار دارند. یک شیطان ماوراء الطبیعه واقعی نیست (احتمالا)، اما یک دیوانه در نقاب با قمه‌ای خونین در دستش کاملاً قابل قبول است. بسیاری از اسلشرها از رویدادهای واقعی و قاتلان سریالی واقعی الهام گرفتند.

حتی در این آثار اگر مخاطبان نمی‌خواهند با عمیق‌ترین ترس‌های درونی‌شان روبرو شوند، اما هنوز هم تماشاگران به دنبال هیجان خاصی از یک فیلم ترسناک هستند. فیلم‌های اسلشر این خط را به خوبی رعایت می‌کنند. حتی باید گفت که نام پدرخوانده این ژانر از خود تعطیلات – هالووین – گرفته شده است، اما این لزوماً آن را به یک فیلم عالی برای این مناسبت تبدیل نمی‌کند.

هالووین یک تعطیلات دوستانه برای کودکان است

بحثی وجود دارد که خط داستانی فیلم های ویژه هالووین در طول تعطیلات ساخته می‌شوند، اما برای مثال دو اثر ماندگار هالووینی یعنی Hocus Pocus و E.T نمایان‌گر این موضوع نیستند. این یعنی هیچ کدام از این دو فیلم دقیقاً شما را با یک تعلیق شدید روی لبه صندلی خود رها نمی‌کنند.

در مقابل فیلم بتمن حاوی عناصر ترسناک است و در هالووین اتفاق می‌افتد، اما بدون شک قبل از هر چیز در ژانر ابرقهرمانی قرار می‌گیرد. در مثال دیگر بسیاری از مردم فیلم «کابوس قبل از کریسمس» را نمونه‌ای عالی از یک فیلم هالووین می‌دانند، علی‌رغم اینکه عنوان آن به تعطیلات کاملاً متفاوتی اشاره دارد. اما کابوس قبل از کریسمس دارای یک ویژگی مهم است که باید در هنگام انجام این بحث در نظر گرفته شود، و این ویژگی برای کودکان قابل دسترسی است، مانند هالووین.

توجه داشته باشید که به سختی می‌توانید کسی را پیدا کنید که فرزندانش را برای دیدن فیلم Rosemary’s Baby در هالووین به جایی همچون سینما ببرد، اما فیلمی با مضمون شبح‌وار مانند «هتل ترانسیلوانیا» یا «اسکوبی دو» بسیار مناسب‌تر است. این فیلم‌ها برای بزرگسالان از راه دور و نزدیک ترسناک نیستند. بنابراین اگرچه ممکن است برای مدت معینی یک فیلم ایده آل برای هالووین باشند، اما تاریخ انقضا دارند. اما باید حد وسطی بین Nosferatu و فیلمی چون Casper وجود داشته باشد.

در نتیجه فیلم های عالی ویژه هالووین کدامند؟

به عنوان یک مثال ساده: فیلم Ghostbusters نمونه کامل یک فیلم ایده آل برای هالووین است. این اثر در حالی که یک فیلم کمیک و سرگرم‌کننده است، لحظات واقعاً ترسناکی برای بچه‌ها و حتی گاهی برخی بزرگسالان دارد. یا انیمیشن استاپ‌موشن «کورالاین» نیز یک کلاس استادانه با لحن مناسب هالووین است که دارای جلوه‌های بصری شگفت‌انگیزی است که ذهن هر مخاطب جوانی را مجذوب خود می‌کند، اما کمی ترس را در دنیای مخوف پنهان شده در پشت اتاق نشیمن یک دختر کوچک نیز در خود جای داده است.

آثاری چون Monster House و Harry Potter and the Prisoner of Azkaban هم نمونه‌های عالی دیگری هستند زیرا یک حس راحتی را به همراه دارند و در عین حال در لحظاتی که شما را مملو از ترس می‌کند، سرگرم می‌‌کنند، حتی اگر فقط برای چند لحظه کوتاه باشد.

در حالی که بین یک فیلم ترسناک و یک فیلم هالووین تفاوت قطعی وجود دارد، هیچ کس مجبور نیست از یک فرمول مشخص پیروی کند. سلیقه هر کس متفاوت است، و در حالی که برخی از بینندگان برای سرگرم کردن بچه‌ها به یک ساعت شبح وار نیاز دارند، برخی دیگر می‌خواهند در شب هالووین احساس ترس واقعی کنند.

بازهم تکرار می‌کنم که منشا این تعطیلات ریشه در فرهنگ سلتی باستان دارد. این روزی بود برای اشاره به آمدن زمستان، که بسیاری معتقد بودند شبی است که در آن ارواح عزیزان فوت شده به خانه‌های خود باز می‌گردند، در حالی که دیگرانی که در آن سال مرده بودند، سفر خود را به فراتر از آن آغاز می‌کنند، شبیه به «Día de Muertos»، یا همان روز مردگان مکزیک. بنابراین در حالی که ما روی جنبه‌های ترسناک‌تر و ماوراء طبیعی هالووین تمرکز می‌کنیم، یک عنصر نشاط بخش نیز در این مناسبت وجود دارد و یک فیلم خوب هالووینی باید آن را منعکس کند. اما مانند همه چیز در سینما، این به بیننده بستگی دارد.

در ویجیاتو بخوانید: