رازآلودترین شهر ایران

به گزارش شفقنا زندگی از روزنامه اطلاعات دشت جیرفت در حاشیه رود هلیل، با قدمتی چندین هزارساله، میزبان یکی از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی ایران است. محوطه کنارصندل، مشهورترین اثر این دشت، از نظر باستان‌شناسان یکی از معدود نمونه‌های اولیه شهرنشینی جهان به شمار می‌آید. این محوطه در دهه ۱۳۶۰ توسط سیدمنصور سیدسجادی شناسایی شد و تاکنون آثار معماری، سفال‌ها و لوح‌های خط‌دار ناشناخته‌ای از آن کشف شده است.

کاوش‌های نوین؛ جستجوی تاریخ در کنارصندل

پس از توقفی چندین‌ساله در کاوش‌ها، گروهی از باستان‌شناسان به سرپرستی دکتر سیدسجادی فعالیت‌های خود را از دی‌ماه ۱۴۰۲ در کنارصندل آغاز کردند. این تیم در فصل جدید کاوش‌ها در جستجوی ساختارهای معماری، مانند کارگاه‌ها، خانه‌ها و احتمالا حصارهای دفاعی شهر، هستند. هدف دیگر، کشف آرشیو شهر است؛ مجموعه‌ای از اسناد و کتیبه‌های باستانی که می‌تواند سرنخ‌های بزرگی از زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی این تمدن ارائه دهد.

کتیبه‌های خط‌دار ناشناخته؛ معمای تمدن جیرفت

در دهه ۱۳۸۰، لوح‌هایی با علائم ناشناخته در کنارصندل کشف شد. این کتیبه‌ها هنوز رمزگشایی نشده‌اند، اما باستان‌شناسان احتمال می‌دهند که تمدن جیرفت از نخستین تمدن‌های دارای خط بوده است. سیدسجادی امیدوار است در کاوش‌های جدید، کتیبه‌ای دوزبانه پیدا شود تا به رمزگشایی این خط ناشناخته کمک کند؛ مشابه روشی که برای ترجمه خطوط بابلی و آشوری با استفاده از کتیبه بیستون به‌کار گرفته شد.

کنارصندل؛ از غارت تا بازسازی

در دهه ۱۳۸۰، وقوع سیلاب در دشت جیرفت بقایای تمدن کنارصندل را نمایان کرد. اما این کشف به غارت گسترده آثار باستانی منطقه منجر شد. پس از آن، کاوش‌های علمی آغاز شد و نظریه تمدن گمشده اَرَتَ توسط دکتر یوسف مجیدزاده مطرح گردید. با این‌حال، تخریب آثار به دلیل عوامل محیطی، مرمت و حفاظت از بقایای باستانی را به اولویتی فوری تبدیل کرد.

اهمیت جهانی جیرفت در تاریخ تمدن

به گفته دکتر مجیدزاده، شواهد موجود نشان می‌دهند که جیرفت یکی از خاستگاه‌های تمدن بشری در عصر مفرغ است. نظریات او درباره جیرفت، تفکر مرکزیت بین‌النهرین در تمدن جهانی را به چالش کشیده است. استمرار کاوش‌ها در این منطقه می‌تواند به بازنویسی تاریخ تمدن‌های باستانی منجر شود.

کنارصندل جیرفت نه‌تنها گواهی بر قدمت تمدن ایران‌زمین است، بلکه دریچه‌ای به یکی از مهم‌ترین رازهای تاریخ بشر محسوب می‌شود. استمرار کاوش‌ها و رمزگشایی از اسرار این شهر باستانی، می‌تواند به درک عمیق‌تر از تمدن‌های گمشده کمک کند.