چگونه چک برگشتی را وصول کنیم؟ مراحل قانونی شکایت از چک بی‌محل❤️

چک به‌ عنوان یکی از مهم‌ترین اسناد تجاری، نقش اساسی در مبادلات مالی دارد، اما گاهی به دلایل مختلف مانند نبود موجودی کافی در حساب، چک برگشت می‌خورد و مشکلاتی برای دارنده آن ایجاد می‌شود. در چنین شرایطی آگاهی از روش‌های قانونی برای وصول چک برگشتی و کمک گرفتن از بهترین وکیل کیفری در کرج اهمیت زیادی دارد. در ادامه این مقاله به موضوعات مهمی از جمله دلایل اصلی برگشت خوردن چک، نحوه وصول آن از طریق روش‌های قانونی مختلف، مراحل شکایت و پیگیری حقوقی و کیفری، مجازات‌ صادرکننده چک بی‌محل و مطالب مهم دیگری نیز پرداخته‌ایم. همچنین پیشنهاد می‌کنیم از سایت‌های حقوقی همانند وکیل چی (vakilchi.com) و وکیل تو کمک بگیرید.

دلایل اصلی برگشت خوردن چک

وصول چک برگشتی از روش‌های مختلفی قابل انجام است، اما پیش از اینکه به این روش‌ها پرداخته شود، لازم است بدانید که در چه شرایطی ممکن است چک برگشت بخورد. اگر شما در ازای طلب خود از طرف مقابل چک دریافت کرده‌اید و چک در زمان مقرر وصول نشده است، می‌توانید در موارد زیر درخواست برگشت چک را بدهید:

• در صورتی که صادرکننده درخواست کرده باشد چک وصول نشود: در برخی مواقع صادرکننده ممکن است به دلایل خاص از جمله مسائلی همچون عدم توانایی مالی یا دیگر مشکلات، از شما بخواهد که چک را وصول نکنید. در چنین حالتی، شما حق دارید که درخواست برگشت چک را داشته باشید.
• اگر حساب صادرکننده فاقد موجودی کافی باشد: چنانچه حساب صادرکننده چک موجودی لازم برای پرداخت مبلغ مندرج در چک را نداشته باشد، چک به دلیل عدم توانایی پرداخت برگشت می‌خورد. در این شرایط، شما می‌توانید برای بازگشت چک اقدام کنید و مبلغ خود را از طریق مراجع قانونی پیگیری نمایید.
• زمانی که حساب صادرکننده مسدود باشد: اگر به دلیل مسدود بودن حساب صادرکننده، امکان برداشت وجه از حساب وجود نداشته باشد، چک به دلیل عدم موجودی در حساب برگشت می‌خورد. این وضعیت معمولاً به دلایل قانونی یا درخواست‌های شخصی صادرکننده اتفاق می‌افتد و شما در این شرایط می‌توانید برای درخواست برگشت چک اقدام کنید.
• در صورتی که صادرکننده اطلاعات چک را به درستی وارد نکرده باشد: یکی دیگر از دلایل برگشت خوردن چک، زمانی است که صادرکننده اطلاعات چک را به‌طور صحیح و شفاف درج نکرده باشد. در این حالت، بانک ممکن است از پرداخت وجه به شما خودداری کند و چک برگشت بخورد. این موضوع ممکن است به علت اشتباهات در تاریخ، مبلغ، یا امضا رخ دهد و در صورت عدم صحت اطلاعات، شما می‌توانید درخواست برگشت چک را ارائه دهید.

در شرایطی که یکی از این موارد اتفاق بیفتد، شما می‌توانید برای پیگیری حق خود و دریافت جریمه چک برگشتی با کمک بهترین وکیل کرج چک بی‌محل را برگشت بزنید. این اقدام به شما کمک می‌کند تا از طریق مراحل قانونی به حقوق خود دست یابید و از ضرر مالی ناشی از چک برگشتی جلوگیری کنید.

روش‌های وصول چک برگشتی عبارتند از:

چگونه چک برگشتی را وصول کنیم؟

برای وصول وجه چک، روش‌های متعددی پیشنهاد شده است؛ از جمله مراجعه به دادسرا و اقدام کیفری علیه چک بلامحل، ارائه شکایت به مراجع قضایی جهت مطالبه وجه چک از طریق دادخواست حقوقی، و نهایتاً مراجعه به اداره اجرای ثبت به منظور درخواست صدور اجرائیه یا همان اجرای چک از روش‌های خوب برای وصول چک برگشتی است. هر کدام از این رویکردها ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند.

هر یک از این روش‌ها به شرایط و موقعیت‌های متفاوتی بستگی دارد؛ برای نمونه، در مواردی که چک بدون دلیل معقول پرداخت نشده باشد، شکایت کیفری ممکن است گزینه مناسبی باشد، در حالی که در شرایطی که مدارک و شواهد کافی برای مطالبه حقوق وجود داشته باشد، راه رسیدگی حقوقی از طریق دادگاه می‌تواند راهگشا باشد. همچنین استفاده از اداره اجرای ثبت برای صدور اجرائیه به عنوان آخرین راه حل، برای مواردی که سایر روش‌ها موفقیت‌آمیز نبوده‌اند، در نظر گرفته می‌شود.

در پاسخ به این پرسش که کدام روش بهترین و کوتاه‌ترین مسیر وصول چک است، به عوامل متعددی وابسته است؛ از جمله شرایط مالی طرف مقابل، مستندات موجود و شرایط حقوقی پرونده. از این رو، توصیه می‌شود پیش از هر اقدامی، با یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری مشورت نموده تا با توجه به شرایط خاص پرونده، به انتخاب بهینه و کارآمد در خصوص روش وصول چک دست یافت.

وصول چک برگشتی از طریق اداره ثبت

برای مطالبه چک از طریق اجرای ثبت، دارنده چک باید ابتدا بعد از سررسید تاریخ چک، به بانک مراجعه کرده و درخواست برگشت چک یا گواهی عدم پرداخت نماید. بانک موظف است علاوه بر صدور گواهی عدم پرداخت، امضای صادرکننده چک را با نمونه امضای موجود در بانک مقایسه کرده و تأیید نماید. در صورتی که این تأیید صورت نگیرد، اداره ثبت درخواست دارنده چک برای صدور اجراییه را پذیرفته و اقدامی نخواهد کرد.

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک باید به اداره ثبت مراجعه کرده و تقاضانامه مخصوص را تکمیل کند. اداره ثبت پس از دریافت مدارک مورد نیاز شامل اصل چک و گواهی عدم پرداخت، پرونده‌ای تشکیل می‌دهد. سپس اجرائیه به صادرکننده چک ابلاغ می‌شود و او موظف است در مدت ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ، مبلغ چک را پرداخت کند یا اموالی را معرفی کند که ارزش آن معادل مبلغ چک باشد.

اگر صادرکننده چک قادر به پرداخت وجه نباشد، باید طی مدت مذکور فهرستی از اموال خود تهیه کرده و به مأمور اجرای ثبت ارائه دهد. در صورتی که بدهکار از پرداخت خودداری کند، دارنده چک می‌تواند اموال صادرکننده را معرفی کرده و نسبت به توقیف آن‌ها اقدام کند. پس از توقیف اموال، ارزیابی آن‌ها توسط کارشناس انجام شده و در صورت اعتراض به ارزیابی، هر دو طرف می‌توانند نظر خود را اعلام کنند. اگر اعتراضی صورت نگیرد، آگهی مزایده منتشر و مال توقیفی به فروش می‌رسد تا مبلغ چک به طلبکار پرداخت شود.

وصول چک برگشتی از طریق کیفری

مطالبه وجه چک از طریق شکایت کیفری یکی از روش‌های قانونی برای دریافت وجه چک برگشتی است که زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که صادرکننده چک آگاهانه بدون موجودی کافی اقدام به صدور چک کرده باشد. در این صورت، عمل صادرکننده جرم محسوب می‌شود و امکان شکایت کیفری وجود دارد. برای آغاز این فرآیند، اولین گام مراجعه به بانک است تا گواهی عدم پرداخت چک دریافت شود که نشان‌دهنده عدم توانایی یا عدم تمایل صادرکننده به پرداخت وجه است.

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، باید شکوائیه‌ای تنظیم شود که در آن به صدور چک بلامحل توسط صادرکننده اشاره شده و درخواست رسیدگی به این جرم مطرح گردد. در شکوائیه باید تمام جزئیات چک، صادرکننده و دارنده آن به دقت ذکر شود. شکوائیه به دادسرای محل وقوع جرم یا محل صدور چک ارائه می‌شود و به همراه آن، اصل چک و گواهی عدم پرداخت باید ضمیمه گردد.

پس از ثبت شکوائیه، دادسرا اقدام به بررسی موضوع می‌کند و ممکن است صادرکننده چک را احضار نماید. در صورتی که جرم اثبات شود، حکم کیفری علیه صادرکننده صادر خواهد شد که ممکن است شامل حبس یا جزای نقدی باشد. در صورت صدور حکم به نفع شما، می‌توانید از طریق اجرای احکام کیفری نسبت به وصول وجه چک اقدام کنید. با این حال، بهتر است پیش از اقدام به شکایت کیفری، با وکیل مشورت کرده تا از صحت مراحل و مستندات اطمینان حاصل کنید.

وصول چک برگشتی از طریق حقوقی

روش سوم برای وصول چک برگشتی، پیگیری از طریق حقوقی است. در این روش، شما باید ظرف مدت ۱۵ روز، ۴۵ روز یا ۴ ماه از تاریخ صدور چک، گواهی عدم دریافت مبلغ را از بانک دریافت کنید. مدت زمان دریافت این گواهی بستگی به محل صدور چک دارد. پس از دریافت این گواهی، شما می‌توانید به دادگاه‌های مربوطه در حوزه‌ای که گواهی عدم پرداخت را دریافت کرده‌اید، مراجعه کرده و دادخواست خود را علیه صادرکننده چک تنظیم کنید.

در فرآیند حقوقی، برای تنظیم دادخواست، شما باید هزینه آن را پرداخت کنید. طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه چک مستلزم پرداخت هزینه دادرسی به میزان ۳٫۵ درصد خواسته در مرحله بدوی در دادگاه عمومی، ۲٫۵ درصد در مرحله بدوی در شورای حل اختلاف و ۴٫۵ درصد محکوم به در مرحله تجدید نظر خواهی و واخواهی است. نکته مهم این است که پیگیری از طریق روش حقوقی مانع از پیگیری کیفری چک می‌شود و فقط می‌توانید از همین روش برای وصول چک برگشتی خود استفاده کنید.

مراحل قانونی شکایت از چک بی‌محل

شکایت از چک بی‌محل شامل مراحلی است که باید با دقت طی شود تا حق شما به درستی دریافت گردد. در اینجا مراحل قانونی شکایت از چک بی‌محل را توضیح می‌دهیم:

اولین گام برای شکایت از چک بی‌محل، دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک است. این گواهی باید پس از ارائه چک به بانک، در صورتی که وجه آن پرداخت نشود، از بانک صادر گردد. دارنده چک باید ظرف شش ماه از تاریخ صدور چک، این گواهی را دریافت کند.

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، انتخاب نوع شکایت مهم است. شما می‌توانید از دو روش شکایت استفاده کنید: شکایت کیفری و حقوقی. در شکایت کیفری، باید ظرف مدت شش ماه از تاریخ صدور چک اقدام کنید. در این روش، می‌توانید تنها علیه صادرکننده چک شکایت کنید و چک‌هایی که شرایط خاصی مانند سفیدامضا یا مشروط دارند، قابل پیگیری از این طریق نیستند. از سوی دیگر، در شکایت حقوقی، شما می‌توانید علیه صادرکننده، ضامن یا ظهرنویس شکایت کنید. برای این کار باید به دادگاه عمومی مراجعه کرده و هزینه دادرسی را پرداخت کنید.

در مرحله بعد، تنظیم دادخواست یا شکایت کیفری ضروری است. در دادخواست باید اطلاعات کامل شاکی و خوانده (صادرکننده چک) درج شده و درخواست شما به وضوح بیان شود. در صورتی که شکایت کیفری است، باید مستندات لازم به دادگاه ارائه شود. پس از تنظیم شکایت، باید مراجعه به مراجع قضایی صورت گیرد. برای شکایت کیفری، باید به دادسرای منطقه‌ای که بانک گواهی عدم پرداخت را صادر کرده مراجعه کنید. برای شکایت حقوقی، باید به دادگاه عمومی یا شورای حل اختلاف محل اقامت صادرکننده چک مراجعه کنید.

در مرحله پیگیری، باید حضور در جلسات دادگاه و ارائه مدارک لازم صورت گیرد. در صورتی که دادگاه حکم به نفع شما صادر کند، می‌توانید اقدام به اجرای حکم کنید. اگر صادرکننده چک اقدام به پرداخت نکرد، درخواست اجرای حکم و توقیف اموال وی را می‌توانید مطرح کنید. رعایت مهلت‌های قانونی و مشاوره حقوقی با یک وکیل متخصص در امور چک می‌تواند به تسریع روند شکایت و افزایش شانس موفقیت در پرونده کمک کند.

محرومیت‌های صادر کننده چک بی‌محل

تغییرات جدید در قوانین چک منجر به اعمال پنج محرومیت برای صادرکنندگان در صورت برگشت چک شده است. در این چارچوب، چک‌های جدید از نظر فیزیکی دستخوش به‌روزرسانی شده و مدت اعتبار ۳ ساله به‌صورت درج شده و سقف اعتباری صادرکننده تعیین می‌شود. همچنین در صورت برگشت چک، نام صادرکننده به‌طور آنلاین ثبت شده و ظرف مدت ۲۴ ساعت پنج محرومیت اجرایی خواهد شد.

این پنج محرومیت شامل موارد زیر می‌شود:

• عدم امکان افتتاح حساب جدید
• عدم صدور کارت بانکی جدید
• عدم دسترسی به تسهیلات مالی
• عدم استفاده از خدمات ارزی
• عدم دریافت ضمانت‌نامه بانکی

علاوه بر این، تمامی حساب‌ها و دارایی‌های فرد به میزان کسری مبلغ چک مسدود شده و در مراحل بعدی، دارایی‌ها در تمامی شبکه‌های بانکی مسدود خواهند شد. همچنین مکانیسمی جهت اعلام مفقودی چک ارائه شده است که در صورت اطلاع‌رسانی به موقع، محرومیت‌های مذکور از امضاکننده چک حذف شده و روند اجرایی آن از طریق سامانه‌ای هماهنگ بین مراجع قضایی و بانک مرکزی صورت می‌پذیرد.

در کنار این موارد، سقف اعتباری صادرکننده توسط سامانه‌های اعتبارسنجی مشخص شده و در صورت تجاوز از این سقف، صدور چک متوقف خواهد شد. همچنین، در آینده انتقال چک ملزم به ثبت در سامانه بانک مرکزی می‌شود و پس از دوره اختیاری، ثبت مبلغ و تاریخ چک از طریق اپلیکیشن‌های موبایلی یا اینترنت بانک الزامی خواهد بود؛ به این ترتیب، ویژگی چک در وجه حامل حذف شده و نام و کد ملی طرف مقابل درج می‌شود. این تغییرات با هدف افزایش شفافیت و کنترل دقیق‌تر بر صدور و گردش چک‌ها طراحی شده‌اند.

مجازات صدور چک بلامحل

در ایران، صدور چک بلامحل از حساب مسدود به عنوان یک جرم کیفری شناخته می‌شود و برای آن مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. این مجازات‌ها بسته به مبلغ چک و شرایط خاص پرونده متغیر است. به طور کلی، صادرکننده چک بلامحل می‌تواند با مجازات حبس روبه‌رو شود، زیرا این عمل به عنوان تخلفی قانونی محسوب می‌شود و برای آن مجازات‌های خاصی تعیین شده است.

طبق قوانین جدید، مجازات صدور چک بلامحل یا چک از حساب مسدود می‌تواند از سه ماه تا دو سال حبس متغیر باشد. روند رسیدگی به چنین پرونده‌هایی شامل دریافت شکایت مکتوب از شاکی، استعلام گواهی عدم پرداخت از بانک و در صورت لزوم، احضار صادرکننده چک برای حضور در دادگاه است. اگر متهم در جلسه دادگاه حاضر نشود، شاکی می‌تواند درخواست صدور حکم جلب نماید. در صورتی که متهم در دادگاه حضور یابد، تا زمانی که وثیقه یا کفیل تعیین نشود، فرد در بازداشت موقت باقی خواهد ماند.

فرایند شکایت از چک بلامحل نسبت به روش‌های دیگر مطالبه وجه ساده‌تر است و هزینه کمتری دارد. این نوع شکایت ممکن است سریع‌تر رسیدگی شود و در صورتی که صادرکننده چک از مجازات حبس بترسد، ممکن است مبلغ چک را سریع‌تر پرداخت کند. با این حال، باید توجه داشت که شکایت کیفری فقط مجازات حبس را برای صادرکننده در پی دارد و الزامی برای پرداخت مبلغ چک ایجاد نمی‌کند.

مهلت برگشت زدن چک

مهلت برگشت زدن چک از جمله موارد مهمی است که حتماً باید به آن توجه کنید. بر اساس قانون جدید صدور چک در ایران، دارنده چک برای بهره‌گیری از حق شکایت کیفری علیه صادرکننده چک بلامحل ملزم است ظرف مدت ۶ ماه از تاریخ صدور چک، اقدام به برگشت زدن آن نماید و گواهی عدم پرداخت را از بانک دریافت کند. در غیر این صورت، حق شکایت کیفری وی از بین رفته و تنها امکان مطالبه وجه از طریق رویه‌های حقوقی و ثبتی باقی می‌ماند. این مهلت تعیین‌شده جهت تضمین اجرای حقوق دارنده چک و جلوگیری از تأخیر در وصول وجه صادرکننده چک در قانون جدید چک لحاظ شده است.

همچنین، قوانین مرتبط با صدور چک مشخص نموده‌اند که در صورتی که چک در همان محل صدور جهت پرداخت تنظیم شده باشد، دارنده چک موظف است ظرف ۱۵ روز از تاریخ صدور چک، نسبت به برگشت زدن آن اقدام نماید؛ و در مواردی که چک از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر صادر شده باشد، این مهلت به ۴۵ روز افزایش می‌یابد. رعایت این بازه‌های زمانی علاوه بر جلوگیری از از دست رفتن امکان شکایت کیفری، به دارنده چک اجازه می‌دهد تا از مزایای تجاری مانند اقامه دعوی علیه ضامن و ظهرنویس نیز بهره‌مند شود.

در خصوص چک‌های صیادی که از طریق سامانه صیاد ثبت می‌شوند، دارنده چک می‌تواند در همان روز برگشت چک را انجام داده و در صورت عدم پرداخت وجه، گواهی عدم پرداخت را دریافت کند؛ بدین ترتیب امکان طرح شکایت کیفری در مهلت مقرر (۶ ماه از تاریخ صدور چک یا دریافت گواهی) فراهم می‌شود. از سوی دیگر، چک‌های «خوابیده به حساب» به دلیل ماهیت متفاوتشان و عدم قابلیت شکایت کیفری، مهلت مشخصی برای برگشت زدن ندارند؛ به عبارت دیگر، دارنده چک در هر زمان می‌تواند نسبت به برگشت چک اقدام نماید اما در صورت عدم برگشت زدن، تنها امکان مطالبه وجه از طریق رویه‌های حقوقی و ثبتی باقی خواهد ماند.

تکلیف وصول چک در صورت برگشت نزدن در زمان مقرر

اگر دارنده چک در مهلت مقرر یعنی حداکثر شش ماه از تاریخ صدور آن را برگشت نزند، امکان شکایت کیفری علیه صادرکننده را از دست خواهد داد. در این حالت، تنها روش قانونی برای مطالبه وجه چک، اقدام از طریق رویه‌های حقوقی و ثبتی خواهد بود. با توجه به قانون جدید صدور چک، در صورت برگشت چک، بانک موظف است به درخواست دارنده، مبلغ موجود در حساب صادرکننده را پرداخت کند و در صورت کسری، اطلاعات چک را در سامانه بانک مرکزی ثبت کرده و پس از دریافت کد رهگیری، گواهی عدم پرداخت صادر نماید.

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دارنده چک می‌تواند از طریق دادگاه درخواست صدور اجراییه کند. در این روند، بانک بررسی می‌کند که چک به شرط خاصی وابسته نبوده یا به‌عنوان ضمانت استفاده نشده باشد. در صورت تأیید، دادگاه اجراییه صادر می‌کند و بدهکار موظف است ظرف ۳۰ روز مبلغ چک را پرداخت کند یا برای تسویه آن توافقی ارائه دهد. در غیر این صورت، طبق قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، امکان توقیف اموال صادرکننده برای وصول وجه چک فراهم خواهد شد.

علاوه بر پیگیری حقوقی از طریق دادگاه، مطالبه وجه چک از مسیر ثبتی نیز امکان‌پذیر است. در این روش، دارنده چک با ارائه اصل چک و گواهی عدم پرداخت به اداره ثبت اسناد، درخواست اجرای آن را مطرح می‌کند. پس از پرداخت هزینه‌های قانونی، دستور اجرای چک صادر شده و واحد اجرایی مبلغ آن را از صادرکننده مطالبه می‌کند. این شیوه به دلیل ماهیت لازم‌الاجرای چک، یکی از روش‌های سریع برای وصول وجه به شمار می‌رود.

سخن پایانی

وصول چک برگشتی یکی از چالش‌های مهم در مبادلات مالی است که نیاز به آگاهی از قوانین و مسیرهای قانونی دارد و چک برگشتی معمولاً از طریق اجرای ثبت از طریق کیفری و حقوقی وصول خواهد شد؛ هر یک از این روش‌ها شرایط و الزامات خاص خود را دارد که بسته به وضعیت پرونده و مدارک موجود، انتخاب مسیر مناسب اهمیت زیادی دارد. برای جلوگیری از مشکلات ناشی از چک برگشتی، توصیه می‌شود همواره از اعتبار صادرکننده اطمینان حاصل کرده و هنگام دریافت چک، نکات قانونی را در نظر بگیرید.

از همراهی شما دوستان عزیز تا پایان این مقاله سپاس‌گزاریم. ما همیشه در تلاشیم که اطلاعات جدید و به روزی را در اختیار شما قرار دهیم تا بتوانید مشکلات حقوقی خود را در سریع‌ترین زمان حل کنید. پیشنهاد ما به شما این است از سایت‌های حقوقی معتبر مانند وکیل چی (vakilchi.com) کمک بگیرید./۴۱۵۳۰۲