فیلم «The Electric State» یک بازگشت اسپیلبرگ‌گونه برای برادران روسو

در ۱۴ مارس (۲۴ اسفند)، پلتفرم نتفلیکس شاهد اکران فیلم علمی-تخیلی ماجراجویانه‌ی پرخرج «الکتریک استیت» بود که داستان آن بر اساس رمان گرافیکی به همین نام اثر سایمون استولنهاگ در سال ۲۰۱۸ ساخته شده است. از آنجایی که کارگردانی این فیلم بر عهده‌ی برادران روسو، سازندگان فیلم‌های پرطرفدار «انتقام‌جویان»، بود و بودجه‌ی آن به رقم چشمگیر ۳۲۰ میلیون دلار رسید، حداقل از نظر بصری پروژه بسیار امیدوارکننده به نظر می‌رسید. با این حال، منتقدان به طور یکپارچه این فیلم را با نقدهای تندی روبرو کردند، در حالی که واکنش اولیه تماشاگران بسیار مثبت‌تر بود. اکنون ما در این بررسی ویجیاتو سعی می‌کنیم ببینیم کدام یک از این دو طرف درست می‌گویند.

خلاصه داستان فیلم چیه؟ ما شاهد یک روایت علمی‌تخیلی درباره یک زن جوان هستیم که در آمریکای دهه نودی که توسط جنگ بین انسان‌ها و ربات‌ها ویران شده، به جستجوی برادرش که مدت‌ها تصور می‌شد مرده است، می‌پردازد. در واقع دختر نوجوانی، همراه با یک ربات دوست داشتنی اما مرموز و یک مرد ولگرد عجیب و غریب، سفری را در غرب آمریکا، در میان ویرانه‌های نبردی بین ربات‌های غول پیکر، آغاز می‌کند تا برادر کوچکترش را پیدا کند…

اطلاعات سریع:

• گفته می‌شود این فیلم با بودجه‌ای بیش از ۳۰۰ میلیون دلار، گران‌ترین تولید نتفلیکس تا به امروز است.
• دومین همکاری بزرگ برادران روسو با نتفلیکس پس از فیلم «The Gray Man».
• بازیگران سرشناس شامل میلی بابی براون، سوپراستار نتفلیکس، و کریس پرت.
• بر اساس کتاب داستان علمی-تخیلی «سایمون استالنهاگ».
• مدت زمان: ۱۲۸ دقیقه
• کارگردان: آنتونی و جو روسو
• نویسندگان: کریستوفر مارکوس و استفان مکفی
• بازیگران: میلی بابی براون، کریس پرت، استنلی توچی، هالی هانتر

نتفلیکس با بودجه‌ای بیش از ۳۰۰ میلیون دلار، «The Electric State» را به گران‌ترین پروژه فیلم‌سازی خود تبدیل کرده است. این دومین همکاری با برادران روسو است که پیش از این با فیلم «The Gray Man» در سال ۲۰۲۲ با بودجه‌ای ۲۰۰ میلیون دلاری، گران‌ترین فیلم نتفلیکس را ساخته بودند. هر دو فیلم دارای ویژگی‌های مشترکی هستند: پر از رویدادهای هیجان‌انگیز و صحنه‌های خیره‌کننده، با سرعت و انرژی بالا. اما دیگر هیچ‌کدام این آثار آن ماندگاری فیلم‌های مارولی روسوها را ندارد.

در واقع آن‌ها با رفتن به نتفلیکس افت عجیبی را تجربه کرده‌اند. اما اهالی سینما دیدند که برادران روسو با دو فیلم آخر «انتقام‌جویان» («Infinity War» و «Endgame») و همچنین «Captain America: Civil War» که مجموعاً بیش از ۶ میلیارد دلار در گیشه جهانی فروش داشتند، ثابت کرده‌اند که می‌دانند چگونه فیلم‌های موفق بسازند.

اینجاست که باید پرسید چه بلایی سر برادران روسو آمده است؟ نه، جدی می‌گویم. چه اتفاقی برای این دو نفر افتاده است؟ ببینید، بیایید انکار نکنیم که وقتی این دو کارگردان که سریال‌های طنزی مانند «Arrested Development» و «Community» را ساخته‌اند، به دنیای سینمایی مارول پیوستند، برخی ابروها بالا رفت. اما از آنجایی که «کاپیتان آمریکا: سرباز زمستان» چیزی بود که هیچ‌کس قبلاً در این فرنچایز ندیده بود، طرفداران با آغوش باز از آنها استقبال کردند.

آنها دوباره با «کاپیتان آمریکا: جنگ داخلی» موفق شدند. و با «انتقام‌جویان: جنگ ابدیت» و «پایان بازی» تاریخ سینمای ابرقهرمانی را ساختند. وقتی الآن به آن فیلم‌ها نگاه می‌کنم، البته که می‌توانم نقص‌ها را ببینم، اما نمی‌خواهم اینجا بنشینم و وانمود کنم که از تماشای آنها لذت نبرده‌‌ام. طبیعتاً، پس از آن موفقیت‌ها خود من نیز هیجان‌زده بودم که آنها در ادامه چه کاری انجام خواهند داد و تنها چیزی که گرفتم فیلم بد «Cherry» بود. سپس آنها بازیگر محبوب هالیوود، رایان گاسلینگ، را به پروژه‌شان آوردند و او را در فیلم بلاک‌باستری به نام «The Gray Man» به دل اکشن پاپ‌کورنی و کلیشه‌ای زدند. پس من مخاطب اکنون تعجب نمی‌کنم که این «دوران افت» آنها با «The Electric State» نیز ادامه پیدا کند.

با این حال، باید بدانید که هر دو فیلم «The Electric State» و «The Gray Man» دارای نقاط ضعف مشابهی هستند. در فیلم جدید، بازیگران با وجود اینکه نام‌های بزرگی مانند میلی بابی براون و کریس پرت هستند، ولی عملکرد آشنا و معمولی دارند که ما را یاد،دیگر نقش‌های آن‌ها می‌اندازد.

این موضوع باعث می‌شود که فیلم اگرچه سرگرم‌کننده و جذاب است، اما فاقد عمق و احساس لازم باشد. وضعیت الکتریکی بیشتر شبیه به یک تمرین سینمایی است که با چک‌لیستی از عناصر مختلف آثار شاخص دهه هشتاد و نود سینما ساخته شده تا یک بلاک‌باستر به فرم آثار اسپیلبرگ، جو دانته و خیلی‌های دیگر تولید کند، اما در نهایت احساس می‌شود که فیلم فاقد عنصر ناب آن فیلمسازان است.

این اثر سینمایی بر اساس کتاب علمی-تخیلی «سایمون استالنهاگ» که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، ساخته شده است. اما این یک اقتباس وفادار نیست؛ چرا که با این اثر برادران روسو نسخه‌ی خود از «جادوگر شهر اُز» را خلق کرده‌اند، اما با شدت دراماتیک یک فیلم «ترانسفورمرز». داستان عمدتاً در «دره مونومنت» آمریکا اتفاق می‌افتد، جایی که میلی بابی براون در نقش دوروتی، همراه با کریس پرت و دو ربات، به جستجوی برادرش می‌پردازد. برادر او ممکن است کلید راز دنیای جدید باشد، دنیایی که توسط استنلی توچی در نقش یک جادوگر اُز مدرن (شبیه به استیو جابز، جف بزوس و ایلان ماسک) کنترل می‌شود.

فیلم در نهایت به سمت یک شوآف نهایی در سیاتل حرکت می‌کند، جایی که عناصری از فیلم‌های «Ready Player One» و «Pacific Rim» به چشم می‌خورد. اما مشکل بزرگ فیلم جدید برادران روسو چیست؟ جواب در یک کلام خلاصه می‌شود: فیلمنامه!!! داستان فیلم «The Electric State» به طرز خجالت‌آوری کپی از چندین متن است. من واقعاً نمی‌فهمم چگونه این فیلمنامه تأیید شد. یا افرادی که قرار بود آن را تحلیل کنند آنقدر تحت تأثیر قرار گرفته بودند که نمی‌توانستند بفهمند چه چیزی می‌خوانند و بنابراین تحت تأثیر برداشت‌های سطحی فیلم از انسانیت و برده‌داری ربات‌ها قرار گرفتند، یا اصلاً هیچ بررسی‌ای انجام نشده بود.

من احساس می‌کنم مورد دوم درست است. منظورم این است که کریستوفر مارکوس و استفان مک‌فیلی مسئول فیلمنامه‌هایی بوده‌اند که میلیاردها دلار درآمد داشته‌اند. چنین موفقیتی احتمالاً آنها را از انتقاد مصون می‌کند، که اگر پشت اقتباس نتفلیکس از «The Gray Man» نبودند، شاید قابل قبول بود. فکر می‌کنم پس از آن شکست، کسی باید فیلمنامه جدید آنها را برمی‌داشت و از آنها می‌پرسید که چرا این متن پر است از صفحه‌های بی‌پایان توضیحات خسته‌کننده‌ای که هرگز کسی تجربه نکرده است.

واقعیت را بخواهید در طول زمان دوساعته فیلم هر شخصیت فقط در حال پرحرفی است. هیچ نشانه‌ای از دینامیک شخصیت‌ها وجود ندارد. و به ندرت وزن احساسی به سفر شخصیت‌های قهرمان داده می‌شود. حتی برخی جوک‌ها به ندرت جواب می‌دهند. و این مدل پاپ‌کورنی برادران روسو است که روی آن تمرکز و توانایی خاصی دارند.

ولی به نظر من بازهم می‌توان این قوانین را پذیرفت تا در این جهان غرق شد. ما قبلاً هم بارها این قوانین را پذیرفته‌ایم و از فیلم‌ها و بازی‌های مشابه لذت برده‌ایم. و من صادقانه از این اثر نیز در یک نگاه ساده لذت بردم: هم از جلوه‌های بصری، هم از برخی اکشن‌ها و هم از لحظات به‌طور غیرمنتظره احساسی.

اما باز هم دلم می‌خواهد که در سینما گاهی اوقات کلیشه‌ها را بشکنند، از هم باز کنند و چیزی کاملاً جدید خلق کنند. متأسفانه روسوها نتوانستند این کار را انجام دهند. حتی پایان فیلم، هرچند احساسات مخاطب را زستخوش تغییر می‌کند، ولی این دگرگونی نیز در چارچوب استانداردهای تکراری قرار می‌گیرد. البته فیلم به هیچ وجه جو مرموز آثار علمی‌تخیلی فلسفی را منتقل نمی‌کند. اما به عنوان یک اثر علمی‌تخیلی سرگرم‌کننده مستقل، کاملاً قابل قبول است.

داستان چیز جدیدی برای شگفت‌زده کردن ندارد، اما حداقل برای دکورهای شگفت‌انگیز و ربات‌های بامزه‌اش ارزش تماشا کردن را دارد. منتظر یک فیلم علمی‌تخیلی جدی نباشید، خود را برای یک سواری پرتلاطم به سبک فیلم‌های پرهیجان ساده‌لوحانه دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ آماده کنید — و به این فیلم یک فرصت بدهید.

اما جدای لیست کردن نکات منفی یا مثبت فیلم، باید گفت وضعیت الکتریکی از نظر بصری خیره‌کننده است. اما چرا؟ چون در این اثر دنیایی موازی با جزئیات فراوان خلق شده است، جایی که رئیس‌جمهور دهه نود ایالات متحده یعنی بیل کلینتون در اخبار واقعی‌نمایی علیه شورش ماشین‌ها صحبت می‌کند. همچنین تنوع ربات‌هایی که برای پر کردن زندان بزرگ ربات‌ها در جنوب غربی آمریکا طراحی شده‌اند، قابل تحسین است. این فیلم همچنین به طور ضمنی به موضوعات اجتماعی و سیاسی مانند مهاجرت، نژادپرستی و بحران مواد مخدر اشاره می‌کند.

در نهایت، «The Electric State» فیلمی است که از نظر بصری خیره‌کننده است، اما از نظر داستانی و شخصیت‌پردازی ضعیف عمل می‌کند. اگرچه چیزهای زیادی برای دیدن وجود دارد، اما احساسات عمیقی در بیننده ایجاد نمی‌کند. اگر جایزه‌ای برای بهترین طراحی سطحی وجود داشت، این فیلم قطعاً نامزد آن می‌شد.

در نتیجه باید گفت: این فیلم برادران روسو نه برخلاف نظر اکثریت منتقدان یک فیلم وحشتناک است و نه ما با یک اثر عالی مواجه هستیم. «The Electric State» بیشتر مصداق یک پتانسیل هدررفته از داستانی است که به خوبی شروع می‌شود، اما کلیشه‌ای و سطحی ادامه پیدا می‌کند. با این تفاسیر وضعیت الکتریکی به عنوان یک فیلم خانوادگی پاپ‌کورنی خوب عمل می‌کند، اما به دنبال عمق و شگفتی‌های زیاد در آن نباشید.