طبق بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس مشخص شد؛
کاهش 43 درصدی میانگین بارش در پاییز 1403
بورس
فصل اقتصاد – بررسی شاخص‌های مهم آب و هواشناسی در سه ماهه سوم سال 1403 نشان می دهد میانگین بارش در این مدت نسبت به میانگین بلندمدت حدود 43 درصد کاهش یافته است.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی وضعیت کم‌آبی در کشور پرداخته و نتایج نگران‌کننده‌ای را در خصوص کاهش بارندگی، افزایش دما و وضعیت نامناسب منابع آبی در پاییز سال 1403 ارائه کرده است.
این گزارش با تحلیل شاخص‌های مهم آب و هواشناسی، تصویری جامع از شرایط بحرانی آب در ایران و منطقه ترسیم می‌کند.
کاهش چشمگیر بارندگی و افزایش دما:
بر اساس این گزارش، میانگین بارش در پاییز 1403 نسبت به میانگین بلندمدت، با کاهش چشمگیر 43 درصدی مواجه شده است. فصل پاییز به‌طور میانگین، یک‌چهارم از حجم بارش سالیانه کشور را تأمین می‌کند.
کاهش شدید بارندگی در این فصل، آن را به یکی از کم‌بارش‌ترین پاییزهای 50 سال اخیر تبدیل کرده است. استان سیستان و بلوچستان، بیشترین آسیب را از این وضعیت متحمل شده است.
هم‌چنین، متوسط دمای هوا در پاییز امسال، 1/1 درجه سلسیوس بیشتر از میانگین بلندمدت بوده و کشور، چهارمین پاییز گرم خود را در چهار دهه اخیر تجربه کرده است.
افزایش دما در استان‌های مختلف، متفاوت بوده و مناطق مرکزی تا شرق و جنوب کشور، بیشترین افزایش دما را داشته‌اند. این افزایش دما، به افزایش تبخیر و کاهش بیشتر منابع آبی منجر شده است.
وضعیت نامناسب منابع آب سطحی
در حالی که ذخایر سدهای مهم کشور در انتهای فصل پاییز، با افزایش 11 درصدی نسبت به سال گذشته به 22/5 میلیارد متر مکعب رسیده، این افزایش لزوماً به معنای بهبود کلی شرایط نیست.
حجم آب در سدهای زنجیره کارون، مشابه سال گذشته بوده و زنجیره سدهای استان تهران و دریاچه ارومیه، در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، وضعیت بهتری دارند.
با این حال، سدهای مهم واقع در استان‌های اصفهان (زاینده‌رود)، مرکزی (پانزده خرداد)، هرمزگان (استقلال)، کرمان (نسا) و مرکزی (کمال صالح)، با افت حداقل 40 درصدی نسبت به سال گذشته مواجه شده‌اند.
تأثیر خشکسالی در کشورهای همسایه
بررسی شرایط اقلیمی کشورهای همسایه نیز نشان می‌دهد خشکسالی شدید تا بسیار شدید، در حوضه‌های آبریز هیرمند و هریرود حاکم است. این وضعیت، نگرانی‌ها را در خصوص تأمین آب از منابع مشترک، افزایش می‌دهد.
عراق نیز در فصل پاییز، تقریباً در بیشتر مناطق با خشکسالی خفیف مواجه بوده و سرچشمه‌های دجله و فرات در ترکیه، خشکسالی شدید تا متوسط را تجربه می‌کنند.
تداوم این وضعیت، می‌تواند منجر به کاهش آبدهی رودخانه‌های دجله و فرات و بروز مشکلات ناشی از کم‌آبی در منطقه بین‌النهرین شود.
تخصیص اعتبارات و چالش‌ها
بررسی اعتبارات بخش آب نشان می‌دهد از مجموع اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌ای مصوب در قانون بودجه سال جاری (بالغ بر 480 هزار میلیارد ریال)، حدود 12 درصد آن در فصل پاییز تخصیص یافته که با احتساب تخصیص فصول قبل، این رقم در سال جاری به 45 درصد رسیده است.
این میزان تخصیص، با توجه به بحران کم‌آبی و پروژه‌های زیرساختی معطل‌مانده، کافی به نظر نمی‌رسد.
تحلیل نهایی و توصیه‌ها
مرکز پژوهش‌های مجلس در جمع‌بندی گزارش خود، تأکید می‌کند شاخص‌های مهم آب و هواشناسی، حاکی از آن است که در 3 ماه نخست سال آبی 1404-1403، میانگین بارش در کل کشور با کاهش 46 درصدی نسبت به بلندمدت مواجه بوده است.
این وضعیت، در کنار سه پاییز گذشته، این دوره را در زمره خشک‌ترین فصول پاییز در 50 سال اخیر قرار می‌دهد.
روند کلی کاهش بارش سالانه و افت قابل توجه بارش در فصل پاییز، بیانگر تغییر الگوی بارش کشور بوده و در نتیجه، فصول پاییز به نسبت خشک‌تری نسبت به بلندمدت، در کشور تجربه می‌شوند.
با توجه به سهم 35 درصدی بارش پاییز از کل بارش‌های سال آبی در سطح کشور، این کم‌بارشی تأثیری فراتر از درصد افت بارش بر کاهش منابع آب کشور خواهد گذاشت.
شرایط خشکسالی در فصل پاییز، در اکثر کشورهای منطقه نیز حاکم بوده و این موضوع، اهمیت مدیریت منابع آب مشترک را بیش از پیش نمایان می‌کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در پایان گزارش خود، بر لزوم اتخاذ تدابیر جدی برای مدیریت منابع آب، اصلاح الگوی مصرف، افزایش بهره‌وری و پیگیری دیپلماسی فعال در حوزه آب‌های مشترک، تأکید می‌کند.
طبق گزارش بازوی پژوهشی مجلس شورای اسلامی، بی‌توجهی به این مسائل و تداوم وضعیت فعلی، می‌تواند به بروز بحران‌های جدی اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در کشور منجر شود.
source