اقتصاد۲۴- واکنش‌ها به بازداشت غلامرضا قاسمیان ادامه دارد. سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه ایران با انتشار پستی در شبکه ایکس در انتقادی تلویحی از اقدام قاسمیان که منجر به بازداشت او شد نوشته: «ما مصمم هستیم که به هیچ‌کس اجازه ندهیم به روابط برادرانه ما با همسایگانمان، از جمله به مسیر رو به‌جلوی روابط با عربستان سعودی، آسیب بزند.» این در حالی است که پیش از موضع عراقچی نیز موجی از انتقاد‌ها در شبکه‌های اجتماعی علیه قاسمیان شکل گرفته بود و البته عده‌ای از کاربران موسوم به ارزشی از قاسمیان دفاع کردند. عراقچی، اما نوشت «ایران مدیریت شایسته و کارآمد حج امسال را به خوبی ارج می‌نهد.
با درود و دعای خیر برای دولت و ملت عربستان سعودی در میزبانی از زائران بیت‌الله الحرام، آرزوی توفیق و سربلندی ایشان در ادامه این مسیر را دارم.» موضعی که نشان می‌دهد وزیر خارجه تلاش دارد تا از ایجاد تنش دوباره در روابط دو کشور که پس از حدود هشت سال به شرایط عادی بازگشته جلوگیری کند. اما قاسمیان کیست و چرا اقدام او در عربستان منجر به شکل‌گیری موجی از انتقاد‌ها نسبت به او شده است؟
حجت‌الاسلام غلامرضا قاسمیان متولد ۶ فروردین ۱۳۵۲ در شهر تهران است. او در خانواده‌ای مذهبی و پرجمعیت چشم به جهان گشود. پیشتر اظهارنظر او درباره تعدد زوجات بود که رو بر سر زبان‌ها انداخت. او در اظهارنظری از چندهمسری در شرایط و مناطق خاص دفاع کرد و گفت که در برخی مناطق محروم، تعدد زوجات امری منفی تلقی نمی‌شود و می‌تواند در چارچوب شرع راهگشا باشد. این موضع‌گیری او با واکنش‌ها و بحث‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی همراه شد. حالا او با حاشیه‌ای جدید به رسانه‌ها بازگشته است: «بازداشت در هنگام ادای مناسک حج در مدینه توسط نیرو‌های امنیتی عربستان».
در خردادماه ۱۴۰۴ حجت‌الاسلام قاسمیان هنگام ادای مناسک حج در مدینه توسط نیرو‌های امنیتی عربستان بازداشت شد. گزارش‌ها حاکی است دلیل دستگیری او انتشار یک کلیپ ویدیویی انتقادی درباره وضعیت فرهنگی و جتماعی جدید عربستان است. در این ویدیو که در فضای مجازی منتشر شد، قاسمیان به طعنه پیشنهاد کرده بود ایرانیان به‌جای سفر‌های تفریحی به آنتالیا، به مکه و مدینه بروند و اشاره کرده بود که حاکمان فعلی عربستان با ایجاد مراکز قمار، فحشا و کنسرت‌های مبتذل، آن سرزمین را به «تنظیمات کارخانه بنی‌امیه» برگردانده‌اند. بازداشت او بازتاب گسترده‌ای در ایران داشت و مقامات قضایی کشور این اقدام عربستان را غیرقانونی خواندند و اعلام کردند که از مجاری دیپلماتیک، آزادی او را پیگیری خواهد کرد.
از شریف تا محفل
او دانش‌آموخته مقطع کارشناسی عمران از دانشگاه شریف است و بعد‌ها به عنوان مدرس در دانشگاه‌های صنعتی شریف، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت به تدریس پرداخت. گفته می‌شود شهادت برادرش تحولی در زندگی‌ش ایجاد کرد و او را به سمت تحصیلات حوزوی سوق داد. حجت‌الاسلام غلامرضا قاسمیان به لحاظ گرایش‌های سیاسی، در طیف نیرو‌های اصولگرا رادیکال قرار می‌گیرد. در سال ۱۳۹۹ با حکم محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام قاسمیان به سمت رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منصوب شد و تا سال ۱۴۰۳ عهده‌دار این مسئولیت بود. این مسئولیت، جایگاه قاسمیان را به عنوان یک روحانی در ساختار رسمی کشور تثبیت کرد. قاسمیان با حضور در صدا و سیما به چهره‌ای شناخته‌شده تبدیل شد.
بیشتر بخوانید:بازی عربستان و قطر در زمین تهران- واشنگتن؛ گمانه‌زنی‌ها تازه درباره گفت‌و‌گو ایران و آمریکا با میانجیگری برخی کشور‌ها
او در رمضان سال ۱۴۰۲ با شرکت در برنامه تلویزیونی «محفل» (از شبکه سه سیما) به عنوان داور و کارشناس قرآنی توجه جلب کرد. حضور او در محفل باعث شد به یکی از چهره‌های اصلی تلویزیون در شب‌های ماه مبارک رمضان تبدیل شود. علاوه بر تلویزیون، او از طریق سخنرانی‌های متعدد در فضای مجازی با مخاطبان در ارتباط است.
هزینه‌تراشی نسجیده و تحریک آمیز
خبر بازداشت قاسمیان خیلی زود در توییتر فراگیر شد و هشتگ‌های مرتبطبا آن داغ گردید. به خصوص #قاسمیان سرعت توسط کاربران مختلف به کار گرفته شد و در بازه‌ای، جزو ترند‌های توییتر فارسی قرار گرفت. همچنین هشتگ‌هایی مانند عربستان و تعبیر‌های اعتراضی نظیر #راضی_نیستم که از سوی برخی کاربران برای اعلام نارضایتی به کار رفت.
فضای کلی توییتر فارسی پس از بازداشت قاسمیان به‌شدت دوقطبی شد. برخی از کاربران، اقدام او را «نسنجیده، تحریک‌آمیز و لطمه‌زننده به منافع ملی» دانستند. این دسته با یادآوری سوابق سیاسی قاسمیان از جمله نقش او در ماجرای حمله به سفارت عربستان در سال‌های گذشته، بازداشت اخیر را نتیجه‌ی طبیعی گفتار تحریک‌آمیز او دانستند و معتقد بودند چنین رفتاری «مصداق روشن هزینه‌تراشی برای دستگاه دیپلماسی» است. برخی حتی پا را فراتر گذاشته و این ماجرا را «طرحی عامدانه برای برهم زدن روند بهبود روابط ایران و عربستان» تعبیر کردند.
بیشتر بخوانید:تهران -ریاض؛ دوستی در مرز احتیاط و ایستادن در وضعیت تنش‌زدایی
به عنوان نمونه، «عبدالله رمضان‌زاده»، سخنگوی دولت اصلاحات نوشت: «تلاش و عملیات پیچیده برای برهم‌زدن روابط ایران و عربستان از توهین به مقدسات اهل سنت در تلویزیون شروع شد و در حج ادامه یافت.» علاوه بر دو طیف جدی منتقد و حامی با زبان طنز و کنایه نیز در بین واکنش‌ها دیده می‌شد. برخی کاربران با نگاهی طعنه‌آمیز نوشتند که گویا «هر وقت قرار است روابط ایران و عربستان تیره شود، نام قاسمیان به میان می‌آید!». یک کاربر با عصبانیت نسبت به هزینه‌ساز بودن اقدامات قاسمیان برای کشور نوشت: «من به عنوان شهروند راضی نیستم ریالی برای آزادی قاسمیان از جیب مردم هزینه بشه. کسی که می‌دونسته با گفتن این حرفا دستگیر میشه و رابطه دو کشور رو باز تیره و تار می‌کنه و منافع ملی رو به خطر می‌اندازه باید مجازات بشه». این توییت به سرعت دست به دست شد و ده‌ها بار ریتوییت گشت؛ به طوری که بسیاری از کاربران دیگر همان مضمون را تکرار کرده یا با پاسخ‌های خود همراهی کردند.
کاربر دیگری با نگاهی بدبینانه و توطئه‌آمیز، حتی احتمال «تبانی اطلاعاتی» را مطرح کرد و نوشت دستگیری قاسمیان ممکن است عمدی و برای همکاری با دشمن باشد: «بسیار بدیهی بود که پس از آن حرف‌های تند، ایشان توسط سرویس امنیتی عربستان بازداشت شود» و به طور تلویحی گفت کسی که آگاهانه خودش را در معرض بازداشت قرار می‌دهد، شاید دنبال اهداف پشت‌پرده‌ای باشد.
نگرانی از سلامت و سرنوشت
از سوی دیگر عده‌ای از کاربران، ضمن انتقاد از حکومت عربستان، نگران سلامت و سرنوشت قاسمیان بودند. این گروه با لحنی حمایتی خواستار پیگیری وضعیت او شدند و بازداشت او را محکوم کردند. برای مثال، حساب رسمی برنامه محفل در توییتر نوشت: «متأسفانه دقایقی پیش با خبر شدیم به‌خاطر کلیپ منتشر شده از حجت‌الاسلام قاسمیان در فضای مجازی در انتقاد از وضعیت مکه و مدینه توسط پلیس عربستان سعودی بازداشت شدند … لطفاً برای سلامتی و آزادی ایشان دعا کنید!». همچنین برخی کاربران مذهبی تأکید داشتند که قاسمیان یک «خادم شناخته‌شده قرآن» است و باید در برخورد با او مراعات شود. یک کاربر حامی با لحنی احساسی نوشت: «تا آزادی حجت‌الاسلام قاسمیان از چنگال آل سعود ساکت نخواهیم شد». هواداران او بار‌ها این پیام کوتاه را در فضای توییتر بازنشر کردند. «احسان عبادی» به عنوان یک چهره حوزوی رویکردی نصیحت‌گونه در پیش گرفت و ضمن دعا برای آزادی قاسمیان، به یادآوری رعایت قوانین کشور میزبان پرداخت: «آقای شیخ قاسمیان‌ای کاش قبل گفتن مطالبی خلاف قوانین عربستان، این خاطره از امام را هم می‌خواندید! گوسفند در منزلش ذبح نمی‌کرد، چون طبق قوانین پاریس ممنوع بود! ان‌شاءالله بزودی آزاد شوید».
بازداشت حجت‌الاسلام غلامرضا قاسمیان در مدینه به گره‌گاه حساسی در روابط ایران و عربستان تبدیل شده است؛ جایی که اظهار نظرات تند و پرحاشیه با پیامد‌های دیپلماتیک و رسانه‌ای گره می‌خورند. واکنش‌های دوگانه در فضای عمومی، از یک‌سو بر لزوم رعایت ملاحظات بین‌المللی توسط شخصیت‌های مذهبی و سیاسی تأکید دارند و از سوی دیگر، خواهان دفاع از حقوق شهروندان ایرانی در سرزمین‌های زیارتی هستند. اطلاعیه رسمی وزارت امور خارجه و پیگیری‌های مکرر کنسولی نشان می‌دهد که دستگاه دیپلماسی کشور با وجود حواشی، خود را متعهد به صیانت از حقوق اتباع ایرانی می‌داند. اکنون باید دید آیا این اقدامات دیپلماتیک منجر به آزادی سریع قاسمیان خواهد شد یا این ماجرا همچنان به عنوان یک نقطه اختلاف در روابط تهران-ریاض باقی خواهد ماند.
منبع: فرازدیلی
source