«سووشون» واژه ای کهن به معنای «سوگ سیاوش» است و آیینی سنتی در سوگ واری برای سیاوش، شاهزاده پاک نهاد شاهنامه، به شمار می آید. این آیین نماد مظلومیت و حق طلبی ست و در گذشته در مناطق مختلف ایران به ویژه جنوب و فارس برگزار می شده است، معمولاً در ایام خاص یا در فصول گرم سال.
سووشون چیست؟
«سووشون» یا «سیاوشان» برگرفته از نام سیاوش، یکی از شخصیت های پاک نهاد و تراژیک شاهنامه فردوسی است. این واژه در اصل به معنای «سوگ سیاوش» بوده و به مراسمی آیینی اشاره دارد که در گذشته به عنوان بزرگداشت و عزاداری برای این شاهزاده مظلوم ایرانی برگزار می شده است. در باور اسطوره ای، سیاوش نماد پاکی، وفاداری، حقیقت طلبی و مظلومیت است که قربانی نیرنگ و سیاست شد.
سووشـون درباره چه آیینی است؟
آیین سووشون یکی از قدیمی ترین و ریشه دارترین آیین های عزاداری در ایران به شمار می آید. این آیین نوعی نمایش آیینی و جمعی بود که مردم در قالب آن، با روایت، نوحه سرایی، موسیقی و گاه اجرای نمادین صحنه هایی از زندگی و مرگ سیاوش، اندوه خود را ابراز می کردند.
سووشون نه تنها آیینی در سوگ است، بلکه حامل پیام های اجتماعی و اخلاقی نیز هست؛ پیامی درباره بی گناهی قربانی، ستم ستم پیشگان و آرزوی بازگشت عدالت. این آیین، به نوعی نیا و زمینه ساز برخی سنت های عزاداری در فرهنگ ایرانی، از جمله آیین های عاشورایی نیز شمرده می شود.
سووشـون در چه زمانی برگزار می شود؟
زمان دقیق برگزاری آیین سووشون در مناطق مختلف ایران متفاوت بوده است، اما بیشتر در ماه های گرم سال، به ویژه تیرماه یا مردادماه انجام می شده است. برخی منابع، برگزاری آن را در زمان درو و برداشت محصول نیز ثبت کرده اند؛ زمانی که زمین از خون سیاوش بارور می شود و مردم با یاد او، به نیایش و سوگواری می پردازند.
در مناطق جنوبی ایران، به ویژه استان فارس (مانند شیراز)، نشانه هایی از برگزاری این آیین تا قرن های اخیر دیده شده است. به تدریج با گذر زمان، این مراسم به شکل گسترده ای فراموش یا با آیین های دیگر ترکیب شده است.
هرچند آیین سووشون دیگر مانند گذشته برگزار نمی شود، اما ردپای آن در ادبیات، موسیقی، و حتی آئین های مذهبی امروزی دیده می شود. واژه «سووشون» نیز با رمان مشهور سیمین دانشور که با همین عنوان نوشته شده، بیشتر در حافظه تاریخی و فرهنگی ایرانیان ماندگار شده است.
source