جایگزین‌ها و مکمل‌های کارآمد تأمین مالی

یادداشتی از مونا حاجی علی اصغر، کارشناس بازار سرمایه

جایگزین‌ها و مکمل‌های کارآمد تأمین مالی


بورس

  بزرگنمايي:

فصل اقتصاد – مونا حاجی علی اصغر، کارشناس بازار سرمایه در یادداشتی که در اختیار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا)، قرار داده، نوشت: در دنیای امروز، تأمین مالی تنها به دریافت تسهیلات بانکی محدود نیست. بسیاری از کسب‌وکارها و پروژه‌ها برای رشد، توسعه و نوآوری، دیگر تنها به وام‌های بانکی متکی نیستند. ابزارهایی چون کرادفاندینگ، لندتک، لیزینگ، و انتشار اوراق بدهی با تکیه بر فناوری، شفافیت و تنوع ساختاری، به‌عنوان جایگزین‌ها یا مکمل‌هایی کارآمد برای نظام بانکی به شمار می‌روند. این ابزارها نه‌تنها در کشورهای توسعه‌یافته، بلکه در ایران نیز طی سال‌های اخیر مورد توجه سیاست‌گذاران، کارآفرینان و فعالان بازار سرمایه قرار گرفته‌اند.

به گزارش پایگاه خبری بازار سرمایه ایران (سنا)، متن کامل یادداشت مونا حاجی علی اصغر، کارشناس بازار سرمایه، را در ادامه بخوانید:
در دنیای امروز، تأمین مالی تنها به دریافت تسهیلات بانکی محدود نیست. بسیاری از کسب‌وکارها و پروژه‌ها برای رشد، توسعه و نوآوری، دیگر تنها به وام‌های بانکی متکی نیستند. ابزارهایی چون کرادفاندینگ، لندتک، لیزینگ، و انتشار اوراق بدهی با تکیه بر فناوری، شفافیت و تنوع ساختاری، به‌عنوان جایگزین‌ها یا مکمل‌هایی کارآمد برای نظام بانکی به شمار می‌روند. این ابزارها نه‌تنها در کشورهای توسعه‌یافته، بلکه در ایران نیز طی سال‌های اخیر مورد توجه سیاست‌گذاران، کارآفرینان و فعالان بازار سرمایه قرار گرفته‌اند.
1. کرادفاندینگ؛ سرمایه‌ جمعی برای ایده‌های بزرگ
کرادفاندینگ (Crowdfunding) یکی از تحول‌آفرین‌ترین روش‌های تأمین مالی در دنیاست. شرکت‌ها، استارتاپ‌ها یا حتی پروژه‌های فرهنگی، می‌توانند با ارائه یک طرح و هدف مشخص، از طریق پلتفرم‌های دیجیتال، از مردم عادی جذب سرمایه کنند. این مدل در آمریکا، اتحادیه اروپا، و آسیای شرقی به سرعت گسترش یافته است. پلتفرم‌هایی مانند Kickstarter، Indiegogo و GoFundMe نمونه‌هایی موفق از این روش هستند.
در ایران طی سال‌های اخیر پلتفرم‌هایی با نظارت فرابورس ایران حوزه تأمین مالی جمعی فعالیت می‌کنند.
2. لندتک؛ فناوری در خدمت وام‌دهی هوشمند
LendTech یا Lending Technology ترکیبی از تکنولوژی مالی (FinTech) و صنعت اعتباری است. در بسیاری از کشورها، پلتفرم‌های لندتک فرآیند درخواست وام، ارزیابی اعتباری، و اعطای تسهیلات را به‌صورت کاملاً دیجیتال انجام می‌دهند. این پلتفرم‌ها با استفاده از داده‌های غیربانکی، هوش مصنوعی و تحلیل رفتاری، به شکل هوشمند تصمیم‌گیری می‌کنند.
در چین، شرکت Ant Financial (زیرمجموعه علی‌بابا) از رهبران جهانی این صنعت است. در آمریکا نیز پلتفرم‌هایی مانند LendingClub و SoFi موفق به جذب میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری شده‌اند.
در ایران، برخی پلتفرم‌های نوپا در حوزه BNPL (خرید اکنون، پرداخت بعد) و وام‌های خرد دیجیتال فعال شده‌اند، اما هنوز تا بلوغ این صنعت فاصله زیادی داریم. با این حال، آینده‌ی آن بسیار روشن و رو به رشد است، به‌ویژه در حوزه تسهیلات خرد و اعتباری غیررسمی.
3. لیزینگ؛ تملک تدریجی دارایی‌های سرمایه‌ای
لیزینگ از جمله روش‌های کلاسیک اما مؤثر در تأمین مالی است که همچنان کاربرد گسترده‌ای دارد. در مدل‌های مختلف لیزینگ، شرکت لیزینگی دارایی مورد نیاز مشتری (از خودرو تا تجهیزات صنعتی) را خریداری کرده و در قالب اجاره به او واگذار می‌کند. در پایان قرارداد، بسته به نوع قرارداد، دارایی به مالکیت مشتری درمی‌آید.
در سطح جهانی، بازار لیزینگ یکی از ابزارهای کلیدی برای توسعه زیرساخت‌ها، خطوط تولید و تجهیزات حمل‌ونقل است. در ایران نیز شرکت‌های لیزینگ متعددی با مجوز بانک مرکزی فعالیت می‌کنند، ولی عمدتاً در بخش خودرو فعال هستند و تنوع خدمات در آن محدود است. با توسعه نهادهای مالی تخصصی، انتظار می‌رود این صنعت نیز از ظرفیت بالقوه خود استفاده بیشتری کند.
4. انتشار اوراق در بازار سرمایه؛ شفاف، قابل اعتماد و بلندمدت
یکی از مهم‌ترین ابزارهای تأمین مالی در دنیا، اوراق بدهی است. دولت‌ها، شرکت‌ها و نهادهای عمومی از این ابزار برای جذب منابع مالی استفاده می‌کنند. در بازارهای توسعه‌یافته، سهم عمده‌ای از سرمایه‌گذاری‌های زیرساختی، صنعتی و حتی نوآورانه از طریق انتشار اوراق تأمین می‌شود.
در ایران نیز انتشار اوراق اجاره، مرابحه، سلف موازی و غیره با مجوز سازمان بورس، رشد قابل توجهی داشته است. انواع شرکت‌های تولیدی، عمرانی، پتروشیمی و فعالان بازار انرژی از این ابزارها بهره می‌برند. بزرگ‌ترین مزیت این روش، شفافیت و طول مدت دسترسی به منابع آن است. در ایران خوشبختانه در سالهای اخیر توسعه پیدا کرده ولی قطعا نیاز به بازنگری و تنوع بیشتر است.
سخن پایانی؛ تنوع ابزارها، کلید توسعه مالی
اقتصاد پویا نیازمند تنوع ابزارهای تأمین مالی است. اتکای صرف به نظام بانکی، نه‌تنها ریسک سیستماتیک را افزایش می‌دهد بلکه توسعه بخش خصوصی را کند می‌کند. ورود ابزارهای نوین مانند کرادفاندینگ، لندتک، لیزینگ‌های تخصصی و بازار بدهی پیشرفته، به‌ویژه در ایران که با محدودیت‌های مالی و اعتباری مواجه است، می‌تواند فرصت طلایی برای کارآفرینان، فعالان بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران باشد.
اکنون زمان آن است که نهادهای سیاست‌گذار، شرکت‌های مالی و کارآفرینان جسور، با درک عمیق‌تری از این ابزارها، مسیر جدیدی برای تأمین مالی کشور ترسیم کنند؛ مسیری که کمتر به صف‌های طولانی بانک‌ها وابسته باشد و بیشتر بر نوآوری، شفافیت و مشارکت مردمی استوار باشد.