دانشمندان موفق به ساخت کلیه «جهانی» شدند که با هر گروه خونی سازگار است

پس از یک دهه تحقیق، پژوهشگران به گامی مهم در زمینه پیوند کلیه نزدیک‌تر شده‌اند و امکان انتقال کلیه از اهداکنندگانی با گروه خونی متفاوت را فراهم کرده‌اند. این پیشرفت می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی زمان انتظار برای پیوند را کوتاه کند و جان انسان‌ها را نجات دهد.

یک تیم تحقیقاتی از موسسات مختلف در کانادا و چین موفق به ایجاد یک کلیه «جهانی» شده‌اند که به‌طور نظری می‌تواند توسط هر بیمار پذیرفته شود. کلیه آزمایشی آنها چند روز در بدن یک دریافت‌کننده دچار مرگ مغزی، که خانواده‌اش با این تحقیق موافقت کرده بودند، زنده ماند و عملکرد مناسبی داشت.

استیفن ویترز، بیوشیمیست دانشگاه بریتیش کلمبیا در کانادا، می‌گوید «این اولین بار است که این فرایند را در مدل انسانی مشاهده می‌کنیم. این کار بینش بی‌نظیری درباره بهبود نتایج طولانی‌مدت به ما می‌دهد.»

در حال حاضر، افرادی که گروه خونی O دارند و نیازمند کلیه هستند، معمولاً باید منتظر یک کلیه O از اهداکننده بمانند. این موضوع بیش از نیمی از افراد در فهرست انتظار را شامل می‌شود، اما چون کلیه‌های O می‌توانند در افراد با گروه خونی دیگر هم کار کنند، این نوع کلیه‌ها همیشه کمیاب هستند.

در حالی که هم‌اکنون امکان پیوند کلیه با گروه خونی متفاوت وجود دارد و بدن گیرنده با آموزش خاصی مانع از پس زدن عضو می‌شود، این روش زمان‌بر، پرهزینه و پرخطر بوده و معمولاً فقط با اهداکننده زنده ممکن است، زیرا گیرنده نیاز به آماده‌سازی دارد.

در این تحقیق، پژوهشگران با استفاده از آنزیم‌های خاصی که پیش‌تر شناسایی شده بودند و مولکول‌های قندی (آنتی‌ژن‌ها) گروه خونی A را از بین می‌برند، عملاً یک کلیه با گروه خونی A را به کلیه‌ای با گروه خونی O تبدیل کردند.

ویترز این آنزیم‌ها را به قیچی در مقیاس مولکولی تشبیه می‌کند: «با برش دادن بخش‌هایی از زنجیره‌های آنتی‌ژن A، می‌توان آنها را به وضعیت بدون آنتی‌ژن ABO تبدیل کرد که مشخصه خون گروه O است. این مثل این است که رنگ قرمز یک خودرو را بردارید و زیر آن لایه پایه خنثی را ببینید. وقتی این کار انجام شد، سیستم ایمنی دیگر عضو را به‌عنوان بیگانه نمی‌بیند.»

با این حال، هنوز چالش‌های زیادی باقی است تا بتوان آزمایش‌های انسانی با دریافت‌کننده‌های زنده را انجام داد. کلیه پیوند شده تا روز سوم شروع به نشان دادن علائم گروه خونی A کرد که منجر به پاسخ ایمنی شد، اما شدت پاسخ کمتر از حد معمول بود و شواهدی وجود داشت که بدن در تلاش است کلیه را تحمل کند.

آمار این مشکل بسیار واضح و گویا است؛ در حال حاضر، روزانه ۱۱ نفر در آمریکا در انتظار پیوند کلیه جان خود را از دست می‌دهند و بیشتر آنها در انتظار کلیه‌های گروه O هستند. این موضوع از زوایای مختلفی توسط دانشمندان مورد بررسی است، از جمله استفاده از کلیه‌های خوک و توسعه آنتی‌بادی‌های جدید. گسترش تعداد کلیه‌های سازگار می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی داشته باشد.

ویترز می‌گوید: «دیدن اینکه یافته‌های ما به تأثیر واقعی در دنیای واقعی نزدیک می‌شوند، انگیزه‌ای برای ادامه مسیر است.»

این تحقیق در مجله Nature Biomedical Engineering منتشر شده است.