دانشمندان راهی برای کند کردن روند پیری مغز پیدا کردند

پژوهشگران می‌گویند یادگیری یک زبان جدید می‌تواند به‌طور چشمگیری سلامت شناختی را تقویت کند و روند پیرشدن مغز را کندتر سازد.

سال‌هاست پزشکان و متخصصان سلامت و تناسب اندام می‌دانند که ورزش از بسیاری از بیماری‌های ناتوان‌کننده وابسته به سن جلوگیری می‌کند. اکنون شواهد فزاینده‌ای نشان می‌دهد که مغز نیز از ورزش‌های ذهنی سود می‌برد و یکی از مؤثرترین تمرین‌ها برای حفظ سلامت شناختی، یادگیری و استفاده از چند زبان است.

البته این موضوع چندان هم تازه نیست. از سال ۲۰۱۰ تاکنون مطالعات بسیاری به بررسی تأثیر دو‌زبانه یا چندزبانه بودن بر سلامت مغز به‌ویژه در ارتباط با بیماری‌هایی مانند زوال عقل و آلزایمر پرداخته‌اند. با این حال اغلب این پژوهش‌ها نمونه‌های کوچکی داشتند یا روند پیری را به‌گونه‌ای بررسی می‌کردند که امکان تعمیم نتایج را دشوار می‌ساخت.

آگوستین ایبانز (Agustín Ibañez)، یکی از نویسندگان پژوهشی که به‌تازگی در مجله Nature Aging منتشر شده، به نشریه Nature گفت:

ما می‌خواستیم یکی از قدیمی‌ترین خلأهای پژوهش در حوزه پیری را بررسی کنیم، آیا چندزبانه بودن واقعاً می‌تواند روند پیری را به تأخیر بیندازد؟

ایبانز و گروهی بین‌المللی از پژوهشگران برای پاسخ قطعی به این پرسش، داده‌های بیش از ۸۶ هزار نفر در ۲۷ کشور اروپایی، با دامنه سنی ۵۱ تا ۹۰ سال، را بررسی کردند. اطلاعات این افراد از پایگاه داده SHARE (پیمایش سلامت، پیری و بازنشستگی در اروپا) استخراج شده بود. پژوهشگران برای هر فرد شاخصی با نام شکاف سنی زیست‌رفتاری (biobehavioral age gap) تعریف کردند؛ فاصله‌ای میان سن واقعی فرد و سنی که بر اساس مجموعه‌ای از عوامل مثبت و منفی مرتبط با سلامت شناختی پیش‌بینی می‌شود.

عوامل مثبت شامل مواردی مانند سطح تحصیلات و عملکرد جسمی است؛ درحالی‌که عوامل منفی مواردی چون مشکلات قلبی‌ـ‌متابولیک (cardiometabolic)، اختلالات حسی و حتی جنسیت را در بر می‌گیرد، به‌طور مثال زنان دو برابر بیش از مردان در معرض بیماری آلزایمر قرار دارند. میزان این شکاف نشان می‌دهد فرد نسبت به همسالانش سریع‌تر یا کندتر پیر می‌شود.

با مقایسه این شاخص با تعداد زبان‌هایی که شرکت‌کنندگان گزارش کرده بودند، تیم تحقیق دریافت که چندزبانه بودن به‌طور معناداری با کاهش شکاف سنی زیست‌رفتاری مرتبط است. این اثر با افزایش تعداد زبان‌هایی که فرد می‌دانست، بیشتر هم می‌شد.

ایبانِز در این‌باره توضیح داد:

یادگیری تنها یک زبان اضافی، خطر پیری شتاب‌یافته را کاهش می‌دهد؛ اما وقتی فرد دو یا سه زبان صحبت می‌کند، این اثر بسیار قوی‌تر است.

این مطالعه در مقطعی حساس برای آموزش زبان منتشر شده است؛ زمانی که آمار یادگیری زبان در دانشگاه‌های آمریکا از سال ۲۰۱۰ روندی کاهشی داشته و با گسترش هوش مصنوعی، برخی کارشناسان نگران‌اند که افراد به‌کلی از یادگیری زبان‌های جدید دست بکشند، در حالی‌ که پژوهش‌های تازه نشان می‌دهد چنین تصمیمی می‌تواند به زیان سلامت ما باشد.

هرچند این تحقیق هم محدودیت‌هایی دارد، از جمله تمرکز آن بر اروپا؛ نویسندگان امیدوارند یافته‌های این پژوهش کشورها را به تقویت آموزش زبان در سطح جهانی ترغیب کند؛ اقدامی که نه‌تنها به بهبود روابط میان ملت‌ها کمک می‌کند، بلکه برای سلامت مغز نیز سودمند است.

نویسندگان در پایان پژوهش نوشتند:

یافته‌های ما بر نقش کلیدی چندزبانه بودن در شکل‌دهی مسیرهای سالم‌تر پیری تأکید می‌کند. در نهایت، گنجاندن چندزبانه‌بودن در چارچوب‌های سلامت عمومی و آموزش، ظرفیت ایجاد بهبودهای چشمگیر در روند پیری سالم در مقیاس جهانی را دارد.