باستان‌شناسان «کتاب مردگان» گمشده را در یکی از گورستان‌های مصر پیدا کردند

باستانیان مصر به‌خوبی می‌دانستند چگونه یک مراسم تدفین باشکوه برپا کنند؛ از کوزه‌های کانوپی (canopic jars) برای نگهداری اندام‌های بدن گرفته تا طومارهایی از کتاب مردگان (Book of the Dead) که قرار بود به متوفی در عبور از جهان پس از مرگ کمک کنند.

در مرکز مصر، باستان‌شناسان یکی از همین صحنه‌های پیچیده را کشف کردند، گورستانی ۳۵۰۰ ساله متعلق به دوران پادشاهی نوین که مملو از مومیایی‌ها، تعویذها، تندیس‌ها، کوزه‌های کانوپی و یک پاپیروس ۱۳ متری حاوی بخشی از کتاب مردگان است.

مصطفی وزیری (Mustafa Waziri)، دبیرکل شورای عالی آثار باستانی مصر، در بیانیه‌ای به‌نقل از وزارت گردشگری و آثار باستانی گفت:

این طومار نخستین پاپیروس کاملی است که در منطقه الغریفه (Al-Ghuraifa) یافت شده و به‌دلیل وضعیت بسیار خوب خود از دیگر طومارها متمایز است.

این گورستان که قدمتش به حدود ۱۵۵۰ تا ۱۰۷۰ پیش از میلاد بازمی‌گردد، به‌واسطه صدها یافته باستان‌شناسی و مقبره‌هایی که در دل صخره‌ها کنده‌کاری شده‌اند اهمیت بسیاری دارد؛ اما کشف نسخه‌ای از کتاب مردگان توجه پژوهشگران را به‌عنوان یک یافته نادر جلب کرد. با این حال، اطلاعات اندکی درباره محتوای طومار که گمان می‌رود بین ۱۳ تا ۱۵ متر طول داشته باشد، منتشر شده و پرسش‌های بسیاری درباره این نسخه خاص از متن فرهنگی مصریان باستان همچنان بی‌پاسخ مانده است.

این متون که بسته به نویسنده می‌توانند متفاوت باشند، نخستین‌بار در آغاز پادشاهی نوین و حدود ۱۵۵۰ پیش از میلاد ظاهر شدند. بنابراین یافتن نمونه‌ای با وضعیت مناسب از آن دوران چندان معمول نیست.

لارا ویس (Lara Weiss)، مدیر موزه رومر و پلیزائوس (Roemer and Pelizaeus) آلمان، توضیح داد:

اگر طومار واقعاً همین‌قدر طولانی و سالم باشد، بدون شک کشفی بسیار بزرگ و جالب‌توجه است.

فوی اسکالف (Foy Scalf)، مصرشناس دانشگاه شیکاگو نیز ادامه داد:

پیدا کردن نسخه‌ای از این کتاب در همان قبری که در اصل در آن دفن شده، بسیار نادر است؛ هرچند بدون انتشار عکس یا گزارش رسمی از متن، تأیید دقیق این جزئیات دشوار خواهد بود.

این کتاب که ترجمه دقیق‌تر آن فصول/کتاب برآمدن به‌سوی روز (The Chapters/Book of Going Forth By Day) است، نقشی کلیدی در فرهنگ مصر باستان داشته. طبق گزارش مرکز پژوهش‌های آمریکا در مصر، هر نمونه جدید از این متن، بینشی مهم درباره دین مصریان و باورهای آنان نسبت به جهان پس از مرگ ارائه می‌دهد.

بر اساس گزارش این مرکز کتاب برآمدن به‌سوی روز جنبه‌های اساسی نظام اعتقادی مصریان باستان را آشکار می‌کند و همانند بسیاری از موضوعات مصرشناسی، نظریه‌های ما با هر ترجمه تازه در حال تغییر، رشد و تحول است.

اگرچه کتاب مردگان هنوز هم موضوعی جذاب برای پژوهشگران محسوب می‌شود و وزارت گردشگری مصر اعلام کرده که طومار به‌احتمال زیاد در موزه بزرگ مصر به نمایش گذاشته خواهد شد، اما این متن تنها یافته مهم در اتاق‌های تدفین نبود.

تیم کاوش تابوت‌های سنگی و چوبی حاوی مومیایی‌ها، بیش از ۲۵ هزار تندیس اوشابتی (ushabti)، تعداد زیادی ابزار و ظروف، هزاران تعویذ سنگی و چوبی و کوزه‌های کانوپی را شناسایی کرد. تابوت‌های چوبی حکاکی‌شده و رنگ‌آمیزی‌شده، ازجمله تابوت تا-دی-ایسا (Ta-de-Isa)، دختر ارت هارو (Eret Haru) و کاهن اعظم جهوتی (Djehuti) در الاشمونین (Al-Ashmunin)، از مهم‌ترین یافته‌ها بودند. در کنار تابوت او دو صندوق چوبی حاوی کوزه‌های کانوپی، یک مجموعه کامل از تندیس‌های اوشابتی و مجسمه‌ای از ایزد پتاح سوکار (Ptah Sokar) به شکل شترمرغ قرار داشت.