دانشمندان از سیگنال‌های رادیویی منتشرشده توسط یک دنباله‌دار شگفت‌زده شده‌اند

دنباله‌دار میان‌ستاره‌ای 3I/ATLAS (جرم آسمانی یخی و سنگی با مدار بیضوی که هنگام نزدیک‌شدن به خورشید، به‌دلیل تبخیر مواد سطحی، هاله‌ای درخشان و دُمی نورانی ایجاد می‌کند) تنها جرم آسمانی نیست که توجه دانشمندان را به خود جلب کرده است. دنباله‌دار 12P/Pons-Brooks که نخستین‌بار در سال ۱۸۱۲ کشف شد و تقریباً هر ۷۱ سال یک‌بار به زمین نزدیک می‌شود، اخیراً سیگنال‌های رادیویی جالبی از خود منتشر کرده که توجه اخترشناسان را برانگیخته است. این کشف در جریان نزدیک‌ترین عبور این دنباله‌دار از کنار خورشید در سال گذشته و با استفاده از داده‌های تلسکوپ رادیویی تیانما توسط تیمی از رصدخانه اخترشناسی شانگهای وابسته به آکادمی علوم چین انجام شده است.

دنباله‌دار 12P از نوع هالی است، یعنی جرمی یخی با دوره مداری بین ۲۰ تا ۲۰۰ سال. پیش از سال ۲۰۲۴، آخرین عبور نزدیک آن در سال ۱۹۵۴ ثبت شده بود که در هر بار بازگشت، دانشمندان فوران‌های نوری و سیگنال‌های رادیویی متعددی از آن مشاهده کرده‌اند.

مکانیسم این فوران‌ها همچنان ناشناخته باقی مانده، اما در سیگنال‌های رادیویی ثبت‌شده توسط تیانما (تلسکوپ رادیویی بسیار بزرگ و پیشرفته در شانگهای چین که برای تحقیقات اخترشناسی و بررسی امواج رادیویی اجرام آسمانی استفاده می‌شود) در سال گذشته، تیم تحقیقاتی افزایش شدیدی در خط طیفی مرتبط با هیدروکسیل شناسایی کرد، رادیکال آزادی متشکل از یک اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن که از تجزیه بخار آب توسط تابش خورشید حاصل می‌شود.

با شبیه‌سازی نحوه تعامل نور خورشید با سطح دنباله‌دار، پژوهشگران مدل‌سازی کردند که نرخ تولید آب در هر فوران چگونه تغییر می‌کند و دریافتند که این دنباله‌دار بسیار فعال‌تر از سایر دنباله‌دارهای نوع هالی است. اندازه‌گیری ترکیباتی که دنباله‌دارها از خود خارج می‌کنند، می‌تواند دیدگاه‌های جالبی درباره روزهای آغازین منظومه شمسی، حدود ۴.۶ میلیارد سال پیش، در اختیار دانشمندان قرار دهد. این داده‌ها حتی ممکن است به درک شرایطی کمک کنند که امکان پیدایش حیات در زمین را فراهم کرده‌اند.

در جریان عبور سال ۲۰۲۴، دنباله‌دار 12P هنگام نزدیک‌شدن به خورشید بسیار درخشان شد. با استفاده از تیانما برای بررسی امواج رادیویی باند L و باند K، پژوهشگران دریافتند که در فاصله یک واحد نجومی (فاصله متوسط زمین تا خورشید)، این دنباله‌دار بیش از پنج تن بخار آب یعنی مقداری بسیار بیشتر از دنباله‌دارهای کوتاه‌دوره و بلند‌دوره دیگر آزاد کرده است. مشاهدات همچنین وجود مولکول‌های آمونیاک را نشان دادند، نخستین‌باری که این ترکیب آلی در یک دنباله‌دار نوع هالی شناسایی شده است.

پژوهشگران در مقاله خود نوشتند: «شناسایی احتمالی آمونیاک در جریان یک فوران، احتمالاً نشان‌دهنده ارتباط میان مخزن فرّار زیرسطحی و مکانیسم فوران است. این نتایج می‌توانند درک ما از ترکیب و فعالیت دنباله‌دارهای نوع هالی را گسترش دهند.»

این تحقیق چند ماه پس از آن منتشر شد که تیمی به رهبری مارتین کوردینر (Martin Cordiner) از مرکز پروازهای فضایی گادرد ناسا اعلام کرد که دنباله‌دار 12P/Pons-Brooks دارای آبی بوده که تقریباً با آب موجود در زمین یکسان است.

کوردینر در بیانیه‌ای در اوایل سال جاری گفت: «نتایج جدید ما قوی‌ترین شواهد تاکنون را ارائه می‌دهند که دست‌کم برخی دنباله‌دارهای نوع هالی، آبی با امضای ایزوتوپی مشابه آب زمین حمل می‌کرده‌اند، موضوعی که از نظریه نقش دنباله‌دارها در قابل‌سکونت شدن زمین پشتیبانی می‌کند.»