رتبه‌بندی ناسالم‌ترین غذاها بر اساس تحقیقات جدید

پژوهشگران دانشگاه ویرجینیا تک (Virginia Tech) در مطالعه جدیدی که بر پایه هرم غذایی ناسالم انجام شده، دریافتند که گوشت‌های فوق‌فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های صنعتی بیشترین آسیب را به سلامت مغز وارد می‌کنند.

بر اساس نتایج این مطالعه، افرادی که تنها یک وعده اضافی از این نوع مواد غذایی مصرف می‌کنند، با افزایش قابل توجه خطر ابتلا به اختلالات شناختی، از جمله بیماری‌هایی مانند آلزایمر روبه‌رو هستند.

داده‌های این پژوهش، از مطالعه سلامت دانشگاه میشیگان استخراج شده است. محققان در طول ۷ سال، وضعیت سلامت ۴۷۵۰ شهروند آمریکایی بالای ۵۵ سال را دنبال کردند و از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ میلادی هر دو سال یک‌بار وضعیت شناختی آن‌ها را ارزیابی نمودند.

مطالعات پیشین نیز اثرات منفی مصرف زیاد غذاهای فوق‌فرآوری‌شده (UPF) را نشان داده بودند، اما تا پیش از این، پژوهشی برای مقایسه دسته‌های مختلف از این مواد غذایی انجام نشده بود. اکنون مشخص شده که رژیم‌های غذایی سرشار از UPF نه تنها باعث چاقی، دیابت نوع ۲، بیماری‌های قلبی‌عروقی، اضطراب، افسردگی و افزایش مرگ‌ومیر می‌شوند، بلکه اثرات مخربی بر عملکرد مغز نیز دارند.

پژوهشگران در این مطالعه مشخص کردند که بیشترین آسیب از سوی دو گروه از غذاهای پرطرفدار وارد می‌شود: گوشت‌های فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های قندی. به بیان ساده، ترکیب پیتزای پرگوشت و نوشابه می‌تواند به نوعی «بمب مغزی» تبدیل شود.

برای سنجش اثر این غذاها بر افت عملکرد مغز، شرکت‌کنندگان تحت آزمایش‌های حافظه فوری و تأخیری و همچنین ارزیابی‌هایی مانند شمارش معکوس و تفریق عددی قرار گرفتند. در مجموع، ۱۳۶۳ نفر از افراد شرکت‌کننده دچار اختلال شناختی شدند. افرادی که حداقل یک وعده اضافی از محصولات حیوانی فوق‌فرآوری‌شده در روز مصرف می‌کردند، ۱۷ درصد بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به مشکلات شناختی بودند.

نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و آبمیوه‌های صنعتی نیز تنها اندکی کمتر آسیب‌رسان بودند. مصرف یک وعده اضافی روزانه از این نوشیدنی‌ها خطر ابتلا به مشکلات شناختی را ۶ درصد افزایش داد. نکته جالب این‌که، مجموع مصرف کلی UPF با افزایش خطر زوال شناختی ارتباط مستقیم نداشت؛ همچنین سایر انواع UPFها مانند خوراکی‌های دانه‌ای، لبنی، شیرینی‌ها، اسنک‌های شور و وعده‌های آماده نیز چنین تأثیری نشان ندادند.

پژوهشگران نتیجه می‌گیرند که بیماران می‌توانند با تغییر ساده در رژیم غذایی خود، یعنی پرهیز از گوشت‌های فوق‌فرآوری‌شده و نوشیدنی‌های قندی، از سلامت مغزشان محافظت کنند. برندا دیوی، استاد تغذیه و فیزیولوژی ورزشی در دانشگاه ویرجینیا تک و از نویسندگان این تحقیق، می‌گوید: «چیزهایی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را تغییر داد. تصمیم‌گیری آگاهانه در انتخاب غذا، کلید حفظ سلامت است.»

در سال ۲۰۲۰ میلادی، حدود ۶۵ درصد از مواد غذایی و ۳۸ درصد از نوشیدنی‌های خریداری‌شده توسط خانوارهای آمریکایی از نوع فوق‌فرآوری‌شده بوده‌اند. این نوع محصولات معمولاً حاوی رنگ‌های مصنوعی، طعم‌دهنده‌ها و امولسیفایرهایی هستند که در غذاهای خانگی یافت نمی‌شوند. در واقع، هم نسل‌ جوان و هم سالمندان بیش از نیمی از کالری روزانه خود را از این مواد تأمین می‌کنند.

نویسندگان پیشنهاد می‌کنند که برگزاری کلاس‌های آموزش آشپزی می‌تواند به‌عنوان مداخله‌ای مؤثر در حوزه سلامت عمومی عمل کند؛ چرا که دانستن این‌که چه بخوریم و چگونه آن را آماده کنیم، نیمی از مسیر انتخاب‌های سالم‌تر است.

بن کاتز، پژوهشگر علوم رشد انسانی در ویرجینیا تک، گفت: «رعایت یک رژیم غذایی سالم یک موضوع است، اما یاد دادن مهارت‌های آشپزی برای اجرای آن موضوع دیگری است.» به این ترتیب، هرچند آمار مصرف غذاهای ناسالم نگران‌کننده است، اما راه‌حلی روشن و عملی برای جلوگیری از زوال شناختی وجود دارد.

این پژوهش در نشریه American Journal of Clinical Nutrition منتشر شده است.