۱۰ جانور عجیب در دنیا که توانایی‌های خارق‌العاده دارند

همه قدرت‌های جادویی تنها متعلق به ابرقهرمانان نیستند. در حیات وحش، تکامل به حیوانات توانایی‌هایی داده است که مرزهای بین بیولوژی و تخیل را بر هم می‌زنند. بعضی از گونه‌ها مانند سایبورگ‌های داستان‌های علمی تخیلی می‌توانند دوباره احیا شوند، برخی سریع‌تر از گلوله حمله می‌کنند و تعدادی دیگر نیز جهان‌هایی را مشاهده می‌کنند که برای چشم انسان نامرئی هستند. هر یک از این سازگاری‌ها هدفی را دنبال می‌کنند؛ از جمله شکار کردن، پنهان شدن یا صرفا تحمل مکانی که دیگران در آن نابود می‌شوند.

در مقاله امروز قصد داریم به معرفی ۱۰ جانور عجیب جهان و بررسی دقیق توانایی‌های حیرت‌انگیز آن‌ها بپردازیم. از مارماهی‌های الکتریکی گرفته که صدها ولت برق تولید می‌کنند تا افعی‌های گودالی که قادر هستند گرما را مشاهده کنند، همه آن‌ها موجودات جهش‌یافته طبیعت محسوب می‌شوند که هر یک به ما یادآوری می‌کنند تکامل خلاق‌ترین مهندس جهان است.

۱۰- افعی چال‌دار؛ ماری با دید مادون قرمز برای زدن ضربات بی‌نقص به هدف

افعی‌های چال‌دار دارای دید مادون قرمز هستند، اما نه به آن شکلی که شما تصور می‌کنید. یک سیستم طبیعی تصویربرداری حرارتی در صورت آن‌ها وجود دارد. هر حفره صورت که بین چشم‌ها و سوراخ‌های بینی قرار دارد، غشایی بسیار نازک و حساس به حرارت دارد که با گیرنده‌های عصبی فراوانی پوشیده شده است و می‌توانند اختلاف دما به کوچکی ۰.۰۰۳ درجه سانتی‌گراد را تشخیص دهند. وقتی تابش فروسرخ از یک حیوان خونگرم به این غشا برخورد می‌کند، کانال‌های یونی ویژه‌ای به نام TRPA1 آن انرژی حرارتی را به سیگنال‌های الکتریکی تبدیل می‌کنند.

سپس، مغز مار این سیگنال‌ها را با ورودی بصری‌اش ترکیب کرده و یک نقشه حرارتی دقیق از محیط می‌سازد. این توانمندی نوعی قابلیت دید در شب بیولوژیکی محسوب می‌شود. با داشتن دو حفره در صورت خود، افعی چال‌دار می‌تواند موقعیت طعمه را در تاریکی مطلق مثلت‌بندی کرده و حتی زمانی که چشمانش پوشیده است، با دقت بسیار بالا به آن حمله کند. در حقیقت، این نوع مارها گرمای نامرئی را به شکل مرئی تبدیل می‌کنند و یک حس ششم به آن‌ها اجازه می‌دهد در نیمه‌شب به همان اندازه ظهر به خوبی شکار کنند.

۹- عروس دریایی جاودانه؛ موجودی که هرگز پیر نمی‌شود

این هیدروزوآن (hydrozoan) کوچک که Turritopsis dohrnii نام دارد، هنگام استرس، آسیب‌دیدن یا پیری می‌تواند چرخه زندگی خود را معکوس کند. به عبارت دیگر، مدوسای آزاد (یک موجود زنده چتری یا زنگوله‌ای شکل که آزادانه شنا می‌کند) از هم می‌پاشد، سلول‌هایش تمایز می‌یابند و جانور به یک پولیپ جوان تبدیل می‌شود که از مدوساهای جدیدی از آن تشکیل می‌شوند. در حقیقت، این چرخه می‌تواند به‌طور نامحدود تکرار شود که به آن جاودانگی بیولوژیکی می‌گویند، در حالی که بیشتر جانوران هنوز در اثر شکار شدن یا بیماری می‌میرند. در زیر میکروسکوپ، این دگرگونی مانند به عقب بازگرداندن روند رشد به نظر می‌رسد، بافت‌ها در یک مایع سلولی حل شده و دوباره در یک کلونی جدید جمع می‌شوند. این بازسازی در کل جسم عروس دریایی به‌طور گسترده انجام می‌شود.

۸- گوزن شمالی؛ حیوانی که قادر است هر فصل رنگ چشم خود را تغییر دهد

ویژگی عجیب گوزن شمالی، توانایی آن در تغییر رنگ چشم خود با تغییر فصول است که پدیده‌ای خاص در میان پستانداران به شمار می‌رود. در روزهای پرنور تابستان قطب شمال، لایه‌ای آینه‌ای پشت شبکیه چشم گوزن به رنگ طلایی می‌درخشد و نور را به خوبی منعکس می‌کند تا از تابش بیش از حد آن به چشم حیوان جلوگیری کند. از سوی دیگر، در طول زمستان که خورشید نمی‌تابد و قطب شمال برای ماه‌ها در تاریکی تقریبا کامل باقی می‌ماند، همان لایه به رنگ آبی تیره در می‌آید و نور را داخل چشم پراکنده می‌کند تا هر فوتون موجود را جذب نماید.

این تغییر، حساسیت به نور را تا ۱۰۰۰ برابر افزایش می‌دهد، هرچند وضوح بینایی گوزن را کمی کاهش خواهد داد. دانشمندان کشف کردند که این دگرگونی ناشی از تغییرات نامحسوس فشار داخل چشم در اثر گشاد شدن طولانی‌مدت مردمک آن است که فاصله فیبرهای کلاژن را دوباره تنظیم می‌کند. این یک ویژگی قابل توجه از سازگاری فصلی است، گویی گوزن لنزهای چشم خود را به‌صورت فیزیکی عوض می‌کند و یک تقویت‌کننده بینایی آبی‌رنگ زمستانی را به جای یک آینه طلایی تابستانی در سیستم بینایی‌اش قرار می‌دهد تا نیمی از سال را در تاریکی زنده بماند.

۷- موش کور برهنه؛ جانوری که می‌تواند بدون اکسیژن زنده بماند و دیرتر پیر شود

توانایی خارق‌العاده موش کور برهنه، زنده ماندن بدون اکسیژن است، در حالی که سایر پستانداران از این ویژگی محروم هستند. این جونده چروکیده که در تونل‌های زیرزمینی کم‌اکسیژن شرق آفریقا زندگی می‌کند، می‌تواند با تغییر متابولیسم خود از گلوکز به گلیکولیز مبتنی‌بر فروکتوز، فرایندی که بیشتر در گیاهان یافت می‌شود، تا ۱۸ دقیقه بدون اکسیژن دوام بیاورد. این امر به اندام‌های حیاتی مانند مغز و قلب موش اجازه می‌دهد حتی درصورت اتمام هوا نیز به کار خود ادامه دهند. طول عمر این موجود نیز به همان اندازه عجیب است.

موش‌های کور برهنه بیش از ۳۰ سال عمر می‌کنند، تقریبا ده برابر بیشتر از جوندگان هم‌اندازه؛ همچنین مقاومت فوق‌العاده‌ای در برابر سرطان دارند. دانشمندان این توانمندی را به بافت‌های غنی آن‌ها از هیالورونان با جرم مولکولی بالا، یک مولکول قندمانند که از رشد کنترل‌نشده سلول جلوگیری می‌کنند، نسبت می‌دهند. این ویژگی‌ها در کنار هم، موش کور برهنه را به یک جانور عجیب از نظر بیولوژیکی تبدیل می‌کنند. این پستاندار در محیطی که اکسیژن کمیاب است، سرطان به ندرت پیش‌روی می‌کند و به نظر می‌رسد روند پیری کند می‌شود، رشد می‌کند.

۶- سوسک بمب‌انداز؛ حشره‌ای با توانایی پاشش سم بسیار داغ

هنگامی که سوسک‌های بمب‌انداز احساس خطر می‌کنند، پراکسید هیدروژن و هیدروکینون‌ها را با آنزیم‌های کاتالیزوری در یک محفظه واکنش تقویت‌کننده مخلوط کرده و با حرارت زیاد، مایع را به پاششی جوشان و سمی تبدیل می‌کنند. تحقیقات انجام شده به کمک اشعه ایکس نشان می‌دهند این پاشش مشابه یک مسلسل کوچک، به‌صورت پالس‌های سریع خارج می‌شود که توسط یک سیستم دریچه و غشای غیرفعال تولید شده است و فشار را بدون داغ شدن خود سوسک، به‌طور ایمن به گردش در می‌آورد. نتیجه این فرایند، یک مه سوازننده و دقیق است که می‌تواند به سمت صورت شکارچی نشانه گرفته شود. این سوسک یک کیت شیمیایی زنده با لوله‌کشی زرهی و زمان‌بندی دقیق است.

۵- میگوی مانتیس؛ موجودی با بیشترین سرعت ضربه در دنیای جانوران

قدرت خارق‌العاده میگوی مانتیس در سرعت و نیروی بسیار زیاد ضربه‌اش نهفته است، به‌طوری که این موجود سریع‌ترین حمله را در دنیای جانوران دارد. چماق فنردار آن می‌تواند در زیر آب با شتابی بیش از ۱۰۰۰۰ g (ده هزار برابر نیروی جاذبه) حرکت کند و به سرعتی حدود ۲۳ متر برثانیه (۵۰ مایل در ساعت) برسد. در هنگام برخورد، ضربه‌ای بیش از ۱۵۰۰ نیوتن به هدف وارد می‌شود، آن‌قدر قدرتمند که می‌تواند پوسته خرچنگ را بشکند یا شیشه آکواریوم را خرد کند.

ضربه میگوی مانتیس به قدری سریع است که موجب ایجاد حباب‌های کاویتاسیون یا همان توده‌های بخار می‌شود که با تابش نور و موج ضربه دوم فرو می‌ریزند و آسیب را دو برابر می‌کنند. افزون‌بر این، قدرت بینایی این جانور عجیب به همان اندازه خارق‌العاده است. میگوی نام‌برده با داشتن حداکثر ۱۶ نوع گیرنده نوری (انسان‌ها سه نوع از این گیرنده‌ها دارند)، می‌تواند نور فرابنفش و پلاریزه را با دقتی شگفت‌انگیز تشخیص دهد. این موجود، بوکسور پرسرعت طبیعت با دید چند طیفی است و می‌تواند سریع‌تر از شتاب گلوله ضربه زده و آنچه را که ما نمی‌بینیم، ببیند.

۴- لمور سیاه؛ شیمی‌دان جنگل

لمورهای سیاه در ماداگاسکار مقاومت شگفت‌انگیزی در برابر سموم دارند. دانشمندان دیده‌اند که آن‌ها هزارپاهای سمی را می‌گیرند و به جای دوری از آن‌ها، ترشحاتشان را می‌جوند و به خز خود، به ویژه در اطراف نواحی حساس می‌مالند. بنزوکینون‌های موجود در این ترشحات برای انگل‌ها و پشه‌ها مضر هستند و لمورها برخی اوقات مقادیر کمی از آن‌ها را نیز می‌خورند که به عنوان دافع موضعی و کرم‌زدای داخلی عمل می‌کنند. این رفتار، نمونه‌ای قابل توجه از خود درمانی حیوانات (zoopharmacognosy) با استفاده از شیمی درون بی‌مهرگان به عنوان دارویی طبیعی است. اثر مست‌کننده این ترشحات نیز بخش مهمی از این رفتار است و به نظر می‌رسد لمورهای سیاه از این حالت سرخوشی لذت می‌برند.

۳- اکسولوتل؛ سمندری که اندام‌ها و بخش‌هایی از مغزش دوباره رشد می‌کنند

قدرت جادویی اکسولوتل، بازسازی کامل اندام‌ها است؛ قابلیتی که تقریبا در هیچ مهره‌دار دیگری دیده نمی‌شود. وقتی این جانور عجیب پا یا دم خود را از دست می‌دهد، جای زخم روی بدش باقی نمی‌ماند. در عوض، سلول‌های محل آسیب‌دیده به حالت ساقه‌مانند برمی‌گردند و توده‌ای به نام بلاستما (blastema) تشکیل می‌دهند، کارخانه‌ای مینیاتوری برای ایجاد اندام‌های جدید که استخوان، ماهیچه، عصب و پوست را با دقتی بی‌نقص ترمیم می‌کند. در عرض چند هفته، یک اندام کاملا کاربردی، همراه با انگشتان و مفاصل مجددا ظاهر می‌شود.

دانشمندان مشاهده کرده‌اند که اکسولوتل‌ها می‌توانند تا پنج بار یک اندام را ترمیم کنند، بدون آنکه دقتشان در این فرایند کاهش یابد. پژوهش‌های مولکولی نقشه‌های موضعی از جمله شیب اسید رتینوئیک و ژن‌هایی مانند CYP26B1 و SHOX را نشان می‌دهند که سلول‌ها را به محل رشد هدایت می‌کنند. انسان‌ها نیز ویژگی‌های ژنتیکی مشابهی دارند، اما تنظیم و فعالیت آن‌ها بسیار متفاوت است. در حالی که اکسولوتل‌ها می‌توانند این ژن‌ها را برای ترمیم کامل در طول زندگی خود دوباره فعال کنند، انسان‌ها احتمالا این ژن‌ها را تنها در دوران رشد چنینی به‌صورت موقت فعال دارند.

۲- مارماهی برقی؛ شکارچی بی‌رحمی که طعمه‌اش را وادار به تسلیم شدن می‌کند

مارماهی‌های الکتریکی یا برقی در اصل باتری‌های زنده طبیعت هستند. ۸۰ درصد بدن آن‌ها از الکتروسیت‌ها تشکیل شده است که در سه اندام (اصلی، هانتر و ساکس) متصل شده‌اند. پالس‌های ولتاژ پایین برای نقشه‌برداری از آب‌های تیره و انتقال پیام‌ها به کار می‌روند. رگبارهای ولتاژ بالای این شکارچیان با قدرت صدها ولت طعمه را بی‌حس می‌کنند، حتی ماهی‌های پنهان را از راه دور منقبض می‌کنند تا محلشان آشکار شود.

مارماهی برقی قدرت و زمان تخلیه انرژی خود را مانند یک شوکر پیشرفته تنظیم می‌کند. دانشمند ایتالیایی، الساندرو ولتا (Alessandro Volta)، فیزیولوژی مارماهی را برای الهام گرفتن جهت ساخت اولین باتری بررسی کرد. تحقیقات اخیر نیز نشان می‌دهند که این جانوران از دو پالس سریع پشت‌سرهم استفاده می‌کنند تا پیش از ضربه نهایی، عضلات طعمه را به انقباض سریع وادار کنند. مارماهی برقی را می‌توان همچون یک خازن بلند و بزرگ توصیف کرد که می‌تواند غژغژ کند، بگردد و به هدف ضربه بزند.

۱- اختاپوس تقلیدگر؛ بازیگر حرفه‌ای اقیانوس

اختاپوس تقلیدگر (Thaumoctopus mimicus) نه تنها در در استتار کردن ماهر است، بلکه بازیگر خوبی نیز محسوب می‌شود. این جانور در پهنه‌های شنی گسترده که جایی برای پنهان شدن ندارد، شکل بدن خود را تغییر می‌دهد و با استفاده از حرکات شبیه به موجودات سمی محلی مانند شیرماهی، مارهای دریایی و ماهی تخت، شکارچیانی که ممکن است به او حمله کنند را منصرف می‌کند. راز این ترفند در کنترل فوق‌العاده سریع کروماتوفورها (برای رنگ و طرح)، برآمدگی‌ها (برای بافت) و حالت بدن نهفته است.

بدین ترتیب، اختاپوس تقلیدگر می‌تواند نقوش باورپذیری را به نمایش بگذارد و گاهی اوقات در میانه اجرا نقش خود را عوض کند. غواصان برای نخستین‌بار این رفتار را در اندونزی ثبت کردند و متوجه شدند اختاپوس در حالی که کاملا در معرض دید است، دنبال غذا می‌گردد، اعتمادی که از فریب‌کاری ناشی می‌شود. این رفتار یکی از واضح‌ترین نمونه‌های تقلید پویا و چند مدلی در زیستگاهی غنی از مهره‌داران است.

منبع: Interesting Engineering