«بحران» دی‌سی از کجا سرچشمه می‌گیرد؟

زمانی که به دی‌سی می‌اندیشید نخستین واژه‌ای که به ذهنتان می‌رسد چیست؟ اکشن؟ ماجراجویی؟ ابرقهرمانان؟ میراث؟ همه‌ی این‌ها درست به نظر می‌آیند ولی شاید یکی از واژه‌های برجسته‌ی دیگر در رابطه با دی‌سی «بحران» باشد.

برای کسانی که در جریان نیستند شاید این کلمه دراماتیک یا حتی ترسناک باشد اما موردِ این واژه نه یک مفهوم منفی است و نه یک تفسیر از وضعیت شرکت. در واقع موضوع بحران به عنوان مفهومی روایی‌ست؛ مفهومی که بارها و بارها تاریخچه‌ی دی‌سی را شکل داده است. ولی چگونه بحران تبدیل به بخشی بزرگ و برجسته از دنیای دی‌سی شد؟

همچون بسیاری از بهترین ایده‌های تاریخ دی‌سی، مفهوم «بحران» توسط گاردنر فاکس افسانه‌ای پایه‌گذاری شد. به دنبال اثری که دو سال پیش توسط کارمین اینفانتینو به شکل دو زمین متفاوت دی‌سی در شماره‌ی ۱۲۳ کمیک The Flash و داستان The Flash of Two Worlds رقم خورد، گاردنر تحت نظارت جولیوس شوارتز دوتا از برجسته‌ترین مخلوقاتش را در سال ۱۹۶۳ کنار هم قرار داد. در شماره‌های ۲۱ و ۲۲ کمیک Justice League of America کهنه و نو همراه یکدیگر شدند تا جاستیس لیگ آمریکا با همتایان زمین دوی خود یعنی جامعه‌ی عدالت آمریکا در داستان Crisis on Earth-One همکاری کنند تا واژه‌ی افسانه‌ای دی‌سی وارد کَنون شود.

آمیزش دوران طلایی با دوران نقره‌ای محبوب از آب درآمد و هم‌تیمی‌شدن‌های مولتی‌ورسی به فاکس این فرصت را داد تا خوانندگان دهه‌ی ۶۰ را با مخلوقات دهه‌ی چهلی خود آشنا کند. بدین گونه بود که کراس‌اووریِ بین نسلی که نمونه‌اش وجود نداشت پدید آمد!

این مفهوم به میزانی مورد پسند قرار گرفت که خیلی زود تبدیل به سنت سالیانه‌ی فاکس و مایک سکوفسکی در صفحات کمیک Justice League of America شد. زمین-سه و کرایم سیندیکیت در شماره‌های ۲۹ و ۳۰ سال ۱۹۶۴ رونمایی شدند. رویداد سال ۱۹۶۵ در شماره‌های ۳۷ و ۳۸ رخ داد و زمین-اِی را معرفی کرد؛ یک راستینگی پلیدانه‌ی دیگر که از زمین-سه کم‌تر متقاعدکننده بود تا فاکس در سال ۱۹۶۶ با یک کراس‌اوور بحران که در شماره‌های ۴۶ و ۴۷ دوباره روی دو زمین ابتدایی تمرکز داشت به پایه‌ها بازگردد.

سکوفسکی یک سال دیگر همراه این سنت شد و در سال ۱۹۶۷ روی دو شماره‌ی ۵۵ و ۵۶ کار کرد تا گاردنر در سال ۱۹۶۸ همراه دیک دیلین باشد تا روی واپسین اثر خود در کمیک Justice League of America کار کند که در شماره‌های ۶۴ و ۶۵ جریان دارد. دیلین کار روی بحران را با دنی اونیل جوان در سال‌های ۱۹۶۹ و ۱۹۷۰ و شماره‌های ۷۳ و ۷۴ و ۸۲ و ۸۳ ادامه داد. در سال ۱۹۷۱ مایک فردریک به شماره‌های ۹۱ و ۹۲ کمیک Justice League of America پیوست تا همراه با دیک دیلین ماجرای نبرد سالومون گراندی را روایت کند.

مدرن‌سازی دی‌سی جلوی سنت آزمایشی بحران را نگرفت که در این زمان نزدیک به یک دهه جریان داشت و تبدیل به زمین بازی برخی از پدیدآورندگان افسانه‌ای آینده‌ی دنیای کمیک‌ها شده بود. پس از اونیل که فرانچایز بتمن را دگرگون ساخت، یک استعداد پرذوق دیگر به این قطار پیوست.

لن وین نخستین کسی بود که فرمت انتشار دو شماره‌ای فاکس را تغییر داد و در سال ۱۹۷۲ به همراه دیلین یک داستان سه شماره‌ای را از شماره‌ی ۱۰۰ تا ۱۰۲ کمیک Justice League of America به نمایش کشید. در این جا بود که فرصت پیش آمد تا وین، سون سولجرز آو ویکتوری (Seven Soldiers of Victory) فراموش‌شده که تیمی از دوران طلایی دی‌سی بود را دوباره به پیش بکشد. این دو هنرمند در سال ۱۹۷۳ و شماره‌های ۱۰۷ و ۱۰۸ این بار زمین-ایکس و فریدام فایترز (Freedom Fighters) را پدید آوردند. هر چند در سال ۱۹۷۴ و شماره‌ی ۱۱۳ کمیک Justice League of America مقیاس کار را کوچک‌تر کردند تا تنها تک شماره‌ی بحران دی‌سی چاپ شود.

اوضاع در سال ۱۹۷۵ و شماره‌های ۱۲۳ و ۱۲۴ به طرز شگفتی دگرگون شد تا دیلین با کری بیتز و الیوت اس. مگین همراه شود و در یک رویداد بحران خود بیتز و مگین حضور پیدا کنند. زمین-پرایم (اساساً زمین راستین «ما») به دو راستینگی قهرمانی دیگر پیوست و تا اوضاعی به عجیبی دهه‌ی ۷۰ کمیک‌ها رقم بخورد. چنین ایده‌ای در تاریخ دی‌سی چندین بار تکرار شده است که از سرشناس‌ترین آن‌ها می‌توان به ران Animal Man گرنت موریسون اشاره کرد.

یک سال بعد، ای. نلسون بریدول و مارتین پاسکو به دیلین پیوستند تا در شماره‌های ۱۳۵ تا ۱۳۷ سال ۱۹۷۶ روی داستان Crisis on Earth-S با تمرکز روی شزم کار کنند. در سال ۱۹۷۷ پل لویتز به پاسکو و دیلین ملحق شد تا در شماره‌های ۱۴۷ و ۱۴۸ کمیک Justice League of America به سراغ لیجن آو سوپر-هیروز آینده‌وار رود.

اگر تا کنون نام استعدادها برای شما کافی نبود پس باید گفت در پایان دهه، گری کانوی به همراه دیلین نخستین بحران خود را در سال ۱۹۷۸ و شماره‌های ۱۵۹ و ۱۶۰ آفرید. این جفت در شماره‌های ۱۷۱ و ۱۷۲ سال ۱۹۷۹ یک معمای قتل را انجام دادند تا پایه‌ریزی Identity Crisis در دهه‌های آتی انجام شود. سپس در سال ۱۹۸۰ و شماره‌های ۱۸۳ تا ۱۸۵ کمیک Justice League of America به سراغ جهان چهارم رفتند.

با زمینه‌چینی بحران‌های برجسته‌تر آینده، جرج پرز در سال ۱۹۸۱ برای شماره‌های ۱۹۵ تا ۱۹۷ به کانوی پیوست. سپس در سال ۱۹۸۲ کانوی فرمت استاندارد همیشگی را با داستانی پنج شماره‌ای با نام Crisis on Earth-Prime زیر و رو کرد که نه تنها در شماره‌های ۲۰۷ تا ۲۰۹ کمیک Justice League of America جریان داشت بلکه در شماره‌های ۱۴ و ۱۵ کمیک All-Star Squadron هم رقم خورد. این روزها رویدادی که در کمیک‌های گوناگون جریان داشته باشد چیزی عادی‌ست ولی در دهه‌ی ۸۰ بسیار نادر به شمار می‌آمد.

کانوی و روی توماس یک سال دیگه دوباره روی داستان بحران که این بار ساده‌تر بود در شماره‌های ۲۱۹ و ۲۲۰ در کنار چاک پتون همکاری داشتند. در سال ۱۹۸۴ کرت بوسیک جوان با آلن کوپربرگ همراه شد تا واپسین شراکت دو نفره را در شماره‌های ۲۳۱ و ۲۳۲ کمیک Justice League of America رقم بزند. رخداد بعدی دنیای کمیک‌ها را برای همیشه دگرگون ساخت.

تا به این جا مفهوم یک بحران همانند گستردگی همیشگی مولتی‌ورس به نظر می‌رسید، یک رخداد سالیانه تا کاراکترهای محبوب گذشته دوباره معرفی شوند و شخصیت‌های تازه‌ای برای آینده پدید آیند. با این وجود، سال ۱۹۸۵ برای همیشه معنی بحران را در دنیای دی‌سی تغییر داد. همه چیز در ماه ژانویه و شماره‌ی ۱ کمیک Crisis on Infinite Earths مارو ولفمن و جرج پرز آغاز شد. این داستان‌گویان به دنبال این بودند تا ایده‌ی ابتدایی را وارون و با یک بحران، مولتی‌ورس پراکنده‌ی دی‌سی را متراکم و تبدیل به یک دنیای خطی یکتا کنند تا معکوس مقصود اولیه‌ی فاکس انجام شود.

هنگامی که این سری کوتاه یک ساله داستانی پیچیده و احساسی را به نمایش گذاشت که همه چیز را عوض کرد، فرصتی پیش آمد تا جاستیس لیگ کاری فرای بحران‌های سالیانه انجام دهد. این بار در شماره‌ی ۱۹ کمیک Infinity Inc روی و دن توماس و تاد مک‌فارلن تازه‌کار، بحران سربرآورد. آن داستان به روایتی با عنوان The Final Crisis پیوند خورد که توسط کانوی و جو استاتون در شماره‌ی ۲۴۴ کمیک Justice League of America به نمایش درآمد. در پایان و زمانی که این سال دگرگون‌کننده به پایان می‌رسید، شماره‌ی ۱۲ کمیک Crisis on Infinite Earths در ماه دسامبر عرضه و پیوستگی کلاسیک دی‌سی کنار گذاشته شد تا دوران پس از بحران دی‌سی رسماً آغاز شد.

اگر با دنیای دی‌سی آشنا باشید می‌دانید که این پایان میراث بحران در دنیای دی‌سی نبود. در واقع، واژه‌ی بحران هنوز هم برای دی‌سی زنده و کاربردی‌ست و هر از چند گاهی رویدادهای کراس‌اووری را همراهی می‌کند. اما در این وقت بود که سنت سالیانه‌ی جاستیس لیگ در ملاقات با همتایان موازی خود تمام شد.

این داستان‌های قدیمی ماجراجویی‌هایی سرگرم‌کننده بودند که الزاماً چشم‌انداز انتشارات را تغییر ندادند ولی خوانندگان را مشغول و علاقه‌مند به روایت‌های مولتی‌ورسی کردند و مفاهیم جاستیس لیگ آمریکا را گسترش دادند. البته که بدون آن‌ها احتمالاً هرگز Crisis on Infinite Earths دگرگون‌ساز رقم نمی‌خورد که یکی از برجسته‌ترین نقاط عطف انتشارات دی‌سی و حتی کل صنعت کمیک بوک شمار می‌رود.