انتخاب رشته دانشگاهی شاید مهمترین گام در تعیین مسیر شغلی هر فرد است، اما متاسفانه این انتخاب در سنین پایین و بدون دسترسی به داده‌های درست اتفاق می‌افتد. در نبود دسترسی به داده‌های درست دانش‌آموزانی که در آستانه انتخاب مسیر تحصیلی هستند ناچارند یا به تجارب محدود عده‌ای از دوستان و آشنایان اکتفا کنند و یا بر اساس رشته‌های قبولی رتبه‌های مشابه در سال‌های گذشته انتخاب تحصیلی کنند. ناعادلانه‌تر اینکه کیفیت شبکه دوستان و آشنایان افراد برابر نیست و این باعث بازتولید نابرابری‌های اجتماعی می‌گردد.
دانشگاه‌ها نیز بدون وجود متر و معیاری در سنجش موفقیت آن‌ها برای آماده‌سازی فارغ‌التحصیلان برای بازار کار، به این مسئله اولویت کافی نمی‌دهند. به خصوص که اغلب بازخوردهایی که مسئولین دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی دریافت می‌کنند یا از جنس بازخوردهای دانشجویان در رابطه با مسائل رفاهی و کیفیت اساتید است و یا از جنس ملاک‌های کمی‌ای همچون تعداد مقالات منتشر شده یا تعداد پروژه‌های کارشناسی ارشد و دکترا انجام شده است. به نظر نمی‌رسد دانشگاه‌ها دسترسی منظم و سیستماتیکی به آماری نظیر وضعیت اشتغال فارغ‌التحصیلان یا میزان رضایت آن‌ها داشته باشند.
طبق گزارش جاب‌ویژن که بر اساس بررسی وضعیت شغلی ۵۰۰ هزار فارغ‌التحصیل و نظرسنجی از ۲۰ هزار نفر از آن‌ها تهیه شده، ۶۰ درصد از فارغ‌التحصیلان از انتخاب تحصیلی خود ناراضی‌اند. طبق تحلیل‌های این گزارش، این مشکلات مرتبط با بازار کار است که عامل اصلی نارضایتی فارغ‌التحصیلان است و نه مثلا وضعیت امکانات دانشگاهی یا اساتید. به طوری‌که فارغ‌التحصیلانی که در بازار کار موفق‌تر هستند – شاغلند و درآمد بیشتری دارند – رضایت تحصیلی بیشتری نیز دارند. این موضوع نشان‌دهنده اهمیت بازار کار در رضایت بلندمدت تحصیلی است و دانش‌آموزانی که در حال انتخاب رشته هستند، باید حتماً بازار کار را برای دستیابی به رضایت بلندمدت در نظر بگیرند.
رتبه‌بندی رشته‌ها: بیشترین رضایت برای فارغ‌التحصیلان مهندسی صنایع، کامپیوتر/ فناوری اطلاعات، و مدیریت است
جاب‌ویژن رشته‌های گروه ریاضی و انسانی را بر اساس معیارهای متفاوتی از جمله رضایت فارغ‌التحصیلان و درآمد آن‌ها رتبه‌بندی کرده است. در این رتبه‌بندی، بیشترین میزان رضایت فارغ‌التحصیلان متعلق است به رشته‌های مهندسی صنایع، کامپیوتر/ فناوری اطلاعات، و مدیریت. این در حالی‌ست که بر اساس آمار جاب‌ویژن بیشترین درآمد را فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی مکانیک، کامپیوتر/ فناوری اطلاعات و مهندسی هوافضا کسب کرده‌اند.
تحلیل‌های جاب‌ویژن نشان می‌دهد که رشته‌های تحصیلی عمدتا در دو گروه «رشته‌های با رضایت بالا و حقوق بالا» و «رشته‌های با رضایت پایین و حقوق پایین» دسته‌بندی می‌شوند که این موضوع در تایید اهمیت بالای درآمد فارغ‌التحصیلان در رضایت از انتخاب تحصیلی است.
رتبه‌بندی دانشگاه‌ها: بیشترین رضایت برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه امیرکبیر است و دانشجویان شریف بیشترین حقوق را می‌گیرند
در رتبه‌بندی جاب‌ویژن از دانشگاه‌ها، بیشترین رضایت از دانشگاه را فارغ‌التحصیلان دانشگاه امیرکبیر و پس از آن دانشگاه شریف و تهران دارند؛ در حالی‌که بیشترین حقوق را فارغ‌التحصیلان دانشگاه شریف و پس از آن امیرکبیر و علم‌وصنعت دریافت می‌کنند. در این میان دانشگاه تهران وضعیت جالبی دارد. این دانشگاه از نظر رتبه قبولی در رشته ریاضی دومین دانشگاه و از نظر رتبه‌های قبولی در رشته انسانی رتبه اول است؛ ولی رتبه این دانشگاه از نظر میزان رضایت فارغ‌التحصیلان سه و از نظر درآمد فارغ‌التحصیلان چهار است و به‌نظر می‌رسد دانشجویان دانشگاه تهران با رتبه کنکور بهتر، ناراضی‌ترند و حقوق کمتری نیز دریافت می‌کنند.
برخی از مهمترین یافته‌های گزارش:
- حدود ۶۰٪ فارغ‌التحصیلان از انتخاب تحصیلی خود ناراضی‌اند.
- بازار کار نامناسب؛ مهمترین دلیل نارضایتی فارغ‌التحصیلان از انتخاب تحصیلی‌شان است.
- سه رشته مهندسی صنایع، مهندسی کامپیوتر و مدیریت راضی‌ترین فارغ‌التحصیلان را دارند.
- سه دانشگاه صنعتی امیرکبیر، صنعتی شریف و تهران راضی‌ترین فارغ‌التحصیلان را دارند.
سایر یافته‌های گزارش:
- حدود ۶۰٪ از فارغ‌التحصیلان از انتخاب‌های تحصیلی خود ناراضی‌اند. به طور مشخص مهمترین دلایل نارضایتی میان فارغ‌التحصیلان دلایـل مـرتبط بـا بازار کار است.
- «نبود فرصت‌های شغلی مناسب با درآمد کافی»، خیلی بیشتر از «عدم تناسب با علایق و روحیات» عامل نارضایتی افراد از انتخاب رشته تحصیلی است. همچنین در مورد رضایت از دانشگاه محل تحصیل، «عدم تسهیل ورود به بازار کار» در مقایسه با «سطح علمی اساتید»، «کيفيت دروس» و یا «عدم وجود امکانات رفاهی» عامل بسیار مهمتری‌ست.
- نداشتن شغل مرتبط با تحصیل موجب نارضایتی از تحصیل می‌شود به‌طوری‌که نارضایتی از تحصیلات دانشگاهی میان افرادی که مشاغل نامربوط با تحصیلات دارند، ۲.۵ برابر بیشتر از سایر افراد است.
- میزان رضایت فارغ‌التحصیلان از انتخاب رشته‌ی خود، با فرصت‌های شغلی موجود برای آن رشته ارتباط مستقیم دارد. در رشته‌هایی که فرصت‌های شـغلی فراوانـی بـرای آن‌ها وجـود دارد، فارغ‌التحصیلان نیز عموما رضایت بالایی از انتخاب رشته‌ی خود دارند. اغلب فارغ‌التحصیلانی که از انتخاب رشته‌ی خود ناراضی‌اند، اگر به عقب برگردند یکی از رشته‌هایی را که به لحاظ بازار کار پرتقاضا هستند، انتخاب می‌کنند.
- با افزایش حقوق ماهانه رضایت از رشته تحصیلی و دانشگاه محل تحصیل، به‌طور پیوسته زیاد می‌شود که حاکی از نقش پررنگ درآمد افراد در رضایت آن‌ها از رشته تحصیلی است.
- با توجه به یافته‌های این فصل به نظر می‌رسد افرادی که در آستانه‌ی انتخاب رشته تحصیلی هستند، چه در انتخاب رشته و چه در انتخاب دانشگاه، بیش از هر عامل دیگری، باید به وضعیت اشـتغال و درآمـد فارغ‌التحصـیلان آن رشته/دانشـگاه توجـه کنند.
جامعه آماری گزارش:
- گزارش انتخاب رشته جاب‌ویژن بر مبنای تحلیل رزومه ۵۰۰ هزار نفر کارجو و نظرسنجی از ۲۰ هزار نفر فارغ‌التحصیل تهیه شده و ۳ هزار کد رشته دانشگاهی را پوشش می‌دهد.
رتبه‌بندی کلی:
رتبه‌بندی دانشگاه‌ها – ۱۰ دانشگاه اول:
- دانشگاه صنعتی شریف
- دانشگاه صنعتی امیرکبیر
- دانشگاه تهران
- دانشگاه علم و صنعت ایران
- دانشگاه شهید بهشتی
- دانشگاه شیراز
- دانشگاه صنعتی اصفهان
- دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی
- دانشگاه تبریز
- دانشگاه علامه طباطبایی
رتبه‌بندی رشته‌های گروه ریاضی – ۱۰ رشته اول:
- کامپیوتر/فناوری اطلاعات
- مهندسی مکانیک
- مهندسی صنایع
- مهندسی برق
- مهندسی هوافضا
- مهندسی عمران/مهندسی راه‌آهن
- مهندسی معماری
- مهندسی شیمی/پلیمر
- ریاضی و آمار
- مهندسی مواد و متالوژی
رتبه‌بندی رشته‌های گروه انسانی – ۱۰ رشته اول:
- مدیریت/کسب و کار
- مالی و حسابداری
- حقوق
- روابط عمومی
- روانشناسی
- علوم اجتماعی و جامعه‌شناسی
- اقتصاد
- مدیریت توریسم و هتلداری
- علوم تربیتی
- تربیت بدنی
رتبه‌بندی بر اساس زیرمعیارها:
رشته‌های با بیشترین رضایت فارغ‌التحصیلان: مهندسی صنایع، کامپیوتر/ فناوری اطلاعات، و مدیریت/ کسب‌وکار.
رشته‌های با بیشترین درآمد فارغ‌التحصیلان: مهندسی مکانیک، کامپیوتر/ فناوری اطلاعات، و مهندسی هوافضا.
دانشگاه‌های با بیشترین رضایت فارغ‌التحصیلان: دانشگاه امیرکبیر، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه تهران.
دانشگاه‌های با بیشترین درآمد فارغ‌التحصیلان: دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه علم و صنعت.
source