در صورت حذف یارانه بنزین، قیمت هر لیتر بنزین در ایران چقدر می‌شود؟

به عقیده یکی از کارشناسان برجسته انرژی، در صورت حذف یارانه بنزین در ایران، قیمت هر لیتر آن می‌تواند افزایش قابل توجهی را تجربه کند.

با عنایت به آخرین اخبار داخلی، محمد صادق مهرجو، کارشناس شناخته شده حوزه انرژی، هزینه تمام شده بنزین در پالایشگاه های خارجی را بسیار گران‌تر از قیمت بنزین در ایران دانست و عنوان داشت که در صورت حذف یارانه بنزین در کشور و واردات بنزین با کیفیت خارجی، قیمت هر لیتر بنزین حدود ۱۶ برابر افزایش را تجربه خواهد کرد.

قیمت واقعی هر لیتر بنزین در ایران چقدر است؟

محمد صادق مهرجو، کارشناس برجسته انرژی، در تحلیل خود به هزینه تولید بنزین در پالایشگاه‌های جهانی اشاره کرده و توضیح داد که هزینه تولید بنزین در پالایشگاه‌های معتبر بین‌المللی به طور متوسط در حدود ۱۵ دلار به ازای هر بشکه نفت خام برآورد می‌شود. تولید بنزین علاوه بر فرآیند پالایش نفت خام به بنزین، تمامی هزینه‌های جانبی از جمله استخراج، حمل‌ونقل، ذخیره‌سازی، فرآوری و توزیع تا پمپ بنزین‌ها را شامل می‌شود.

مهرجو در ادامه عنوان داشت که شرکت‌ها در یک زنجیره یکپارچه از منابع نفتی گرفته تا پمپ بنزین، همگی مراحل تولید را مستقل کنترل کرده و همین کنترل و نظارت باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری می‌شود. وی افزود که شرکت‌های بزرگی مانند توتال، شل و بی‌پی، همگی این مدل را در پیش گرفته‌اند. در این مدل، تمامی حلقه‌ها از اکتشاف نفت تا توزیع به دست همین شرکت‌ها است و هیچ‌گونه واگذاری به واسطه‌ها یا شرکت‌های ثالث وجود ندارد.

این کارشناس حوزه انرژی در ادامه به مقایسه هزینه تولید بنزین در آمریکا با ایران پرداخت و گفت: «بر اساس آمار و ارقام موجود در آمریکا تنها هزینه هر بشکه تولید بنزین برای هر بشکه نفت خام ۱۵ دلار می‌شود و با در نظر گرفتن بشکه‌های ۱۵۹ لیتری نفت خام قیمت نهایی تولید بنزین ۱۰ سنت یا یک دهم دلار می‌شود. اگر قیمت دلار را ۷۷ هزار تومان در نظر بگیریم، این مبلغ به حدود ۷,۷۰۰ تومان برای تولید هر لیتر بنزین تبدیل می‌شود.»

این اعداد و ارقام نشان‌دهنده هزینه تولید بنزین به‌صورت جهانی است که با توجه به ساختار بازار جهانی نفت، در کشورهای دیگر نیز می‌تواند مشابه باشد. اما طبق اظهارات مهرجو در ایران با وجود اینکه هزینه‌های تولید داخلی از قبیل استخراج نفت و پالایش مشابه است، مشکلات مدیریتی، هزینه‌های اضافی و فساد در برخی از بخش‌ها موجب افزایش این هزینه‌ها شده و قیمت نهایی بنزین جهشی بسیار بالاتر از استاندارد جهانی را تجربه می‌کند.

تاثیر یارانه بر قیمت بنزین

محمد صادق مهرجو سپس به موضوع یارانه‌ بنزین در ایران پرداخت و به اظهارات معاون اجرایی رئیس جمهور در مورد تخصیص یارانه ۴۰ هزار تومانی برای هر لیتر بنزین پاسخ داد. وی در این خصوص عنوان کرد:

راجع به اینکه آقای قائم پناه گفته ۴۰ هزار تومان داریم یارانه می‌دهیم منظورش هزینه نفت خام به اضافه هزینه تولید و هزینه‌های جانبی آن است اما آنچه محاسبه شد تنها هزینه تولید آن هم با نرم جهانی بود.

این کارشناس انرژی خاطرنشان کرد که ابتدا باید هزینه تولید یعنی هزینه هر بشکه نفت خام کنار گذاشته شود و با در نظر گرفتن اینکه از هر بشکه نفت خام تنها ۲۵ درصد آن به بنزین تبدیل می‌شود به عبارتی برای تولید هر بشکه بنزین به ۴ بشکه نفت خام نیاز است و هر بشکه نفت خام نیز دارای قیمت معینی است. به گفته مهرجو در ایران نیز قیمت نفت خام معین است و باید دید هزینه هر لیتر از بشکه ۱۵۹ لیتر نفت خام چقدر است و آن را به هزینه ۱۰ سنتی تولید اضافه کرد.

ایشان همچنین افزود که به نظر می‌رسد منظور دکتر قائم پناه در حقیقت یارانه از بنزین با کیفیت است اکنون بنزینی که امارات در اختیار مصرف کننده قرار می‌دهد و هر لیتر آن ۸۰ سنت می‌شود. زیرا امارات در زمره کشورهایی است که هزینه ثابتی را برای بنزین در نظر گرفته و به نوسانات قیمت نفت خام توجهی ندارد که برای یک دوره ۶ ماهه تا یک ساله است.

طبق صحبت‌های مهرجو، فارغ از بنزین ۶۰ لیتری که پیش‌بینی می‌شود از 1500 به 3000 هزار تومان برسد باید سهمیه ۱۰۰ لیتری آزاد هم یا حذف شود و یا کم شود و باید قیمت ۸ هزار تومانی برای آن در نظر بگیرند.

نقش واردات بنزین بر قیمت نهایی این حامل انرژی

مهرجو با اشاره با اینکه با در نظر گرفتن واردات بنزین ۷۰ سنتی با کیفیت قیمت بنزین تقریباً به ۵۰ هزار تومان می‌رسد، خاطرنشان کرد: «با در نظر گرفتن واردات بنزین با کیفیت یورو ۴ که استانداردهای زیست محیطی بالا و آلایندگی کمی دارد میانگین قیمتی ۷۰ سنت می‌شود که اگر دلار را ۷۷ هزار تومان در نظر بگیریم، هفتاد درصد آن تقریباً ۴۹ تا ۵۰ هزار تومان می‌شود.»

این کارشناس انرژی در پاسخ به این سوال که در صورتی که یارانه بنزین برداشته شود آیا ما شاهد بنزین ۴۳ هزار تومانی خواهیم بود، عنوان کرد که در صورت حذف یارانه بنزین، بنزین وارداتی به هیچ عنوان با قیمت ۴۳ هزار تومان به مشتری عرضه نخواهد شد. وی در ادامه افزود:

به نظر می‌رسد دولت می‌خواهد بنزین ۱۵۰۰ تومانی را حذف و بنزین ۳ هزارتومانی به عنوان بنزین یارانه‌ای عرضه شود. در کنار این مورد و در راستای مدیریت مصرف کارت جایگاه‌های سوخت به طور کلی حذف شود تا از این طریق امکان کنترل قاچاق سوخت برای دولت نیز فراهم شود.

به گفته مهرجو، عدم نظارت سبب شده تا میزان قابل توجهی از بنزین کشور در مرزها قاچاق شود که بیشترین میزان هم مربوط به کارت جایگاه‌داران است. در رابطه با واردات بنزین، مهرجو توضیح داد که یکی از دلایل واردات بنزین به ایران، افزایش کیفیت بنزین داخلی است. واردات بنزین در طول 20 سال اخیر و به‌ویژه در دوره‌های کمبود داخلی یا افزایش تقاضای بازار به‌طور مداوم ادامه داشته است.

وی همچنین اشاره کرد که در سال‌های اخیر، به دلیل مازاد عرضه و کاهش تقاضای جهانی در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰، ایران مجبور به صادرات بنزین و گازوئیل شده است. این مسئله نشان‌دهنده وضعیت پیچیده تولید و مصرف بنزین در کشور است، چرا که زمانی ایران به صادرکننده بنزین تبدیل می‌شود و زمانی دیگر مجبور به واردات آن می‌شود.

در نهایت به نظر می‌رسد که برای کاهش هزینه‌ها و اصلاح قیمت‌ها، دولت باید به سمت اصلاحات ساختاری در صنعت نفت و انرژی پیش برود. حذف یا کاهش یارانه‌های بنزین، کنترل بهتر مصرف و قاچاق سوخت، و افزایش تولید بنزین داخلی با استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به بهبود وضعیت کنونی کمک کند.

همچنین بخوانید: مجلس مخالف افزایش قیمت بنزین است؟ طرح واردات بنزین در مجلس تصویب نشد واردات بنزین ممنوع نشده است!